FotoLexicon, 22e jaargang, nr. 37 (september 2005) (nl)

Frans Huijsser

Željana Pancirov

Extract

Frans Huijsser behoorde, evenals zijn jongere broers Johan en Henri, tot een groep amateur-fotografen die een belangrijke rol speelde in de periode van het Nederlandse picturalisme. De Huijssers waren koopman van beroep en leidden het familiebedrijf E&A Scheer, een importhandel in gedistilleerde producten.

Frans Huijsser was als bestuurder en tentoonstellingsorganisator actief binnen de Haarlemsche Amateur Fotografen Club. Van zijn fotografisch werk werden vooral zijn sfeervolle winterlandschappen geprezen, maar behalve in enkele publicaties is zijn werk niet bewaard gebleven.

Biografie

.

1861

Franciscus Josephus Maria (Frans) Huijsser wordt op 27 maart in Amsterdam geboren als het eerste kind in het gezin Huijsser, dat uiteindelijk elf kinderen zal tellen.

Vader Gerardus Hendricus Huijsser is koopman, werkend in het in Amsterdam gevestigde familiebedrijf E&A Scheer. Zijn moeder is Wilhelmina Elisabeth Maria Gompertz.

ca. 1866

Frans Huijsser raakt bevriend met Ignatius Bispinck (1860-1924). In 1900 maakt Huijsser in een artikel dat hij voor “Lux” over Ignatius Bispinck schrijft, melding van deze vroege vriendschap.

1868

Op 18 juli wordt in Bloemendaal een broer van Frans, Johan Franciscus Joseph (Johan), geboren.

Op 31 juli verhuist het gezin Huijsser naar het adres Nieuwe Heerengracht 95 (buurt V, buurtring 3) in Amsterdam.

ca. 1870-‘71

Frans Huijsser leert van Ignatius Bispinck met een zelfgebouwde camera foto’s maken en afdrukken op albuminepapier (zie “Lux” 1895, p. 160 en “Lux” 1900, p. 332).

Frans en zijn jongere broer Johan en Ignatius Bispinck zullen later vaak samenwerken en worden door elkaar beïnvloed.

1873-1953

Op 22 oktober wordt in Amsterdam de jongste zoon van de familie Huijsser geboren. Zijn naam is Henri Eugène Joseph (Henri). Ook hij raakt later, net als zijn broers Frans en Johan, geïnteresseerd in fotografie. Over wat Henri Huijsser in de fotografie bereikt, is niet veel meer bekend dan dat hij in zijn vrije tijd lantaarnplaatjes maakt en samen met zijn broers aan dezelfde tentoonstellingen deelneemt. Hij staat bekend als “de derde Huijsser” en blijft op de achtergrond in de Nederlandse fotografiewereld.

Henri Huijsser overlijdt op 21 september 1953 in Haarlem.

1877

Op 8 maart overlijdt vader Huijsser. Moeder Wilhelmina Huijsser neemt het familiebedrijf E&A Scheer over. Frans en Johan zijn hun moeder zo veel mogelijk behulpzaam, maar worden pas later actiever bij het bedrijf betrokken.

1884-‘85

Op 29 september komt Wilhelmina Huijsser met vier dochters en twee zonen naar Valkenburg aan de Geul, waar zij zich op een onbekend adres vestigen. In het bevolkingsregister staat voor de eerste (en de laatste) keer naast de naam van Wilhelmina Huijsser dat zij rentmeester van beroep is.

Op 13 oktober schrijft zij zich met dezelfde kinderen in in de stad Maastricht. Zij wonen tot 30 mei 1885 op het adres Boschstraat 1221.

1890

Frans Huijsser is op 28 augustus in Bloemendaal een van de vier getuigen bij het huwelijk van zijn broer Johan met Augustina Routs.

1891

Uit het huwelijk van Frans Huijsser en Clara Elisabeth Sofïe Jacobsen (geboren in Düsseldorf op 26 januari 1862 als dochter van kunstschilder Sophus Jacobsen; wanneer zij met Frans Huijsser getrouwd is, is onbekend) wordt op 27 augustus dochter Elisabeth Clara (Betsy) geboren in Bloemendaal. (Betsy overlijdt in Spremberg, Duitsland op 14 april 1961).

1892-‘96

Het Photographisch Jaarboek van 1892 publiceert een lijst met fotografische verenigingen in Nederland. Bij de Haarlemsche Amateur-Fotografen Club, opgericht op 26 januari 1891, wordt F.J.M. Huijsser te Overveen vermeld als voorzitter. Of hij deze functie sinds de oprichting bekleedt, is niet bekend. Het Weekblad voor Fotografie van 1896 (p. 58) noemt hem nog steeds voorzitter en tevens voorzitter van de Regelingscommissie voor de Internationale Tentoonstelling ter Bevordering der Fotografie, die van 16 tot 26 mei in Haarlem wordt gehouden. Zijn broer Henri maakt eveneens deel uit van deze Regelingscommissie. Hoelang Frans Huijsser voorzitter van het bestuur blijft, is niet bekend.

1893-‘94

In het Photografisch Jaarboek publiceert Frans Huijsser een artikel onder de titel ‘Iets over clubtochten’. Hij beklaagt zich over het gebrek aan belangstelling van clubleden om deel te nemen en de houding van de leden die tijdens een clubtocht liever in het café zitten dan fotograferen. Bij het fotograferen kijken diverse leden bovendien te vaak welke plekken de beste amateurs kiezen om dan vervolgens vanaf dezelfde plek een opname te maken. Huijsser pleit voor sancties in clubverband om tot betere resultaten te komen.

1894

Hij maakt deel uit van de jury van de Internationale Tentoonstelling tot Bevordering der Fotografie die van 25 maart tot 8 april in Maastricht wordt gehouden.

Frans, Johan en Henri Huijsser nemen deel aan de van 2 tot en met 10 juni in Groningen gehouden Internationale Tentoonstelling tot Bevordering der Fotografie. Frans toont hier sneeuwlandschappen.

1895

Op 3 januari, op een ledenvergadering van de Haarlemsche Amateur-Fotografen Club, memoreert Maurits Binger dat Frans Huijsser en Ignatius Bispinck vijfentwintig jaar werkzaam zijn als amateurfotografen. Bij deze ‘huldiging’ wordt Frans “de vervaardiger van het fraaiste maanlandschap” genoemd.

In “Lux“wordt vermeld dat Frans Huijsser te Overveen tot commissielid voor Haarlem is benoemd van de Onderlinge Amateur-Fotografen-Vereeniging “Rondreisportefeuille” (p. 256-257).

Huijssers inzending van lantaarnplaatjes van winterlandschappen naar de Internationale Fotografie Tentoonstelling, die van 8 t/m 22 september in de Militiezaal in Amsterdam wordt gehouden, worden door de recensent van het Tijdschrift der Photographie, J. van Geuns, als bijzonder goed gelukt beschouwd.

ca. 1898-1909

Tussen ca. 1898 en ca. 1909 is Frans Huijsser met zijn broer Johan intensief betrokken bij het familiebedrijf E&A Scheer. Johan wordt in 1898 directeur van het bedrijf en Frans gaat als firmant werken. Omstreeks 1909 verlaat Frans Huijsser de firma E&A Scheer, omdat hij, onder andere, problemen met alcohol heeft. Vermoedelijk verhuist hij naar Duitsland.

1910

Op 8 juni overlijdt Wilhelmina E.M. Huijsser-Gompertz, de moeder van de gebroeders Huijsser.

1912

In het tijdschrift Buiten. Geïllustreerd weekblad aan het buitenleven gewijd worden in mei landschapopnamen van Frans Huijsser uit het voor-Eiffelgebied in Duitsland gepubliceerd.

1928

Frans Huijsser overlijdt op 19 juni in Mershauzen bij Freiburg (Duitsland).

Documentatie

Primaire bibliografie

(eigen publicaties: tekst, eventueel met foto ‘s, maar ook fotoboeken e.d.)

Frans Huijsser, Iets over clubtochten, in Fotografisch Jaarboek 3 (1893-1894), p. 84-88.

F.J.M. Huijsser, Ingezonden stukken, in “Lux” 5 (april 1894) 7, p. 244.

Frans Huijsser, Onderlinge Amateur-Fotografen-Vereniging “Rondreisportefeuille”, [etc], in “Lux” 6 (1 april 1895) 7, p. 256-258.

Frans Huijsser, Ingezonden stukken, in “Lux “7 (1 juni 1896) 6, p. 370-371.

Frans J.M. Huijsser, Iets over den Voorzitter der A.-F.-V. in zijne prilste fotojaren, in “LUX” 11 (1900), p. 332-334 (met foto’s).

(foto ‘s in boeken, tijdschriften en ander drukwerk)

Fotografisch Jaarboek 4 (1895), na p. 48.

Foto-album. Een verzameling van 36 reproductiën in fototypie naar fotogrammen van de Internationale Tentoonstelling voor Fotografie. Amsterdam 8-22 sept. 1895, Amsterdam (Steendrukkerij voorheen Amand) 1896.

Buiten. Geïllustreerd weekblad aan het buitenleven gewijd 6 (30 maart 1912) 13, p. 147.

Buiten. Geïllustreerd weekblad aan het buitenlevengewijd 6 (11 mei 1912) 19, p. 226-227.

Secundaire bibliografie

(publicaties over de fotograaf en/of zijn werk)

Anoniem, Photographische Vereenigingen, in Photographisch Jaarboek 1892, p. 21-23.

Meinard van Os, Internationale Tentoonstelling tot bevordering der Fotografie, te Utrecht van 1-10 oktober 1893, in “Lux” 5 (oktober 1893) i,p. 29-31.

Anoniem, Lijst der bekroonden, in Weekblad voor Fotografie 1 (27 maart 1894) 12 a, ongepag.

Anoniem, Tentoonstelling Maastricht, in Weekblad voor Fotografie 1 (31 maart 1894) 13, p. 58.

Meinard van Os, Internationale Tentoonstelling tot bevordering der Fotografie, uitgeschreven door de Afdeeling Beeldende Kunsten der Sociëteit Momus te Maastricht, [etc], in “Lux” 5 (april 1894) 7, p. 220-226.

Anoniem, Amateur Photographen-Vereeniging “Daguerre”. [etc], in “Lux” 5 (juni 1894) 9, p. 322-324.

Anoniem, Amateur-Photographen-Vereeniging “Daguerre”. [etc], in Weekblad voor Fotografie 1 (2 juni 1894) 22a, ongepag.

Anoniem, De Internationale Fotografietentoonstelling te Groningen, in Weekblad voor Fotografie 1 (9 juni 1894) 23, p. 100-102.

Anoniem, Officieele lijst der bekroningen [tentoonstelling Arnhem], in “Lux” 5 (16 juli 1894) 11, p. 371-372.

Draniem, St. Nicolaas-avond te Haarlem, in “Lux” 6 (1 januari 1895) 4, p. 124-125.

Van Geuns, Oorspronkelijke mededeelingen. Internationale Fotografie-Tentoonstelling te Amsterdam (Vervolg), in Tijdschrift voor Photographie 23 (1895) , p. 149-154.

Anoniem, Haarlemsche Amateur-Fotografen-Club te Haarlem, in “Lux” 6 (1 februari 1895) 5, p. 160-161.

J.R.A. Sch. [=J.R.A. Schouten], Opening der Internationale Fotografie-Tentoonstelling te Amsterdam, in “Lux” 6 (15 september 1895) 12a, p. 479-482.

Anoniem, Internationale Fotografie-Tentoonstelling. Amsterdam, 8-22 september, in “Lux “6 (15 september 1895) 12a, p. 483-489.

Anoniem, Redactiepraatje, in Weekblad voor Fotografie 3 (31 januari 1896) 5, p. 29.

Anoniem, Internationale Tentoonstelling ter Bevordering der Fotografie, in Weekblad voor Fotografie 3 (28 februari 1896) 9, p. 58.

Anoniem, De Fotografie-Tentoonstelling te Haarlem, in Weekblad voor Fotografie 3 (22 mei 1896) 21, p. 137-138.

I.Th. Leijerzapf (red.), Fotografie in Nederland 1839-1920, Den Haag (Staatsuitgeverij) 1978, p. 98.

Foppe Post, Associatie, Amsterdam 1987. Jet Slagter, Henk Wierenga en Noortje Enderman, Bloemendaal voor de lens.

Ignatius Bispinck en het gemeentelijk fotoarchief, Haarlem (Schuyt & Co.) 1998, p. 11.

Lidmaatschappen

Amateur-Fotografen Vereeniging te Amsterdam.

Haarlemsche Amateur-Fotografen-Club (voorzitter 1892-1896).

Jury, Internationale tentoonstelling tot bevordering der fotografie, uitgeschreven door de Afdeeling Beeldende Kunsten der Sociëteit Momus te Maastricht, Maastricht 1894.

Bestuur, Onderlinge Amateur-Fotografen-Vereeniging “Rondreisportefeuille”, vanaf februari 1895.

Regelingscommissie Internationale Tentoonstelling ter Bevordering der Fotografie, Haarlem 1896 (voorzitter).

Onderscheidingen

1894 Bronzen medaille, Internationale Fotografie-Tentoonstelling, Arnhem (gezamenlijke inzending Johan, Frans en Henri Huijsser).

1894 Diploma, Internationale Ausstellung für Amateur-Photographie (onderdeel van: Thüringer Gewerbe- und Industrie-Ausstellung), Erfurt.

1894 Eervolle vermelding, Internationale Tentoonstelling tot Bevordering der Photographie (Amateur Photographen-Vereeniging “Daguerre”), Groningen.

1895 Bronzen medaille, Internationale Tentoonstelling voor Fotografie (AFV Amsterdam), Amsterdam.

1895 Diploma van de Haarlemsche Amateur Fotografen Club t.g.v. zijn 25-jarigjubileum als amateurfotograaf, 3 januari 1895.

Tentoonstellingen

1893 (g) Utrecht, Parkzaal Tivoli, Internationale Tentoonstelling tot bevordering der Fotografie.

1894 (g) Arnhem, Musis Sacrum, Internationale Fotografie-Tentoonstelling.

1894 (g) Erfurt, Internationale Ausstellung für Amateur-Photographie (onderdeel van: Thüringer Gewerbe-und Industrie-Ausstellung).

1894 (g) Groningen, De Harmonie, Internationale Tentoonstelling tot Bevordering der Photographie.

1895 (g) Amsterdam, Militiezaal, Internationale Tentoonstelling voor Fotografie (AFV Amsterdam).

1896 (g) Haarlem, Sociëteit “Vereeniging”, Internationale Tentoonstelling ter Bevordering der Fotografie [t.g.v. 5-jarig bestaan van Haarlemsche Amateur-Fotografen-Club].

Bronnen

Leiden, Studie en Documentatie Centrum voor Fotografie, Prentenkabinet Universiteitsbibliotheek Leiden (o.a. ongepubliceerd werkstuk kunstgeschiedenis, Projectgroep Naturalisme in de Nederlandse fotografie: Željana Pancirov, Huijsser. Johan, Frans en Henri, Universiteit Leiden, 2004).

Auteursrechten

Het fotografisch oeuvre van Frans Huijsser is vrij van auteursrechten.