FotoLexicon, 20e jaargang, nr. 35 (augustus 2003) (nl)

Johannes Frederik Hulk sr.

Ingeborg Th. Leijerzapf

Extract

Johannes Frederik Hulk sr. heeft een opleiding in schilder- en tekenkunst genoten en is werkzaam geweest als schilder, handelaar in schilder- en tekenbenodigdheden en als fotograaf. Als fotograaf was hij vermoedelijk autodidact. Hij schilderde en tekende stads- en dorpsgezichten en maakte fotografische portretten voor cartes-de-visite en enkele topografische opnamen in Amsterdam.

Biografie

.

1829

Johannes Frederik Hulk wordt op 9 januari geboren in Amsterdam, als dertiende en laatste kind van Hendrik Hulk, koopman, en de Engelse Mary Burroughs.

vanaf ca. 1842

Johannes Frederik Hulk wordt geacht in het handelskantoor van zijn vader het koopmansvak te leren, maar zijn verlangen gaat er naar uit schilder te worden, net als zijn oudere broer, de marineschilder Abraham Hulk (geboren in Londen in 1813). Johannes Frederik trekt in bij zijn broer, die hem het schilderen wil leren op voorwaarde dat hij geen marineschilder wordt. Behalve bij zijn broer volgt Hulk ook lessen bij Kasper Karsen, schilder van landschappen en stadsgezichten (en later fotograaf), en aan de Rijksacademie in Amsterdam.

1851

Johannes Frederik Hulk treedt in het huwelijk met de Duitse Hermine Müller (1831-1866). Uit dit huwelijk zullen zes kinderen worden geboren, waarvan er slechts twee in leven blijven.

1853

Dochter Betsy wordt geboren (zij overlijdt in 1903).

1855

Hulk staat ingeschreven in het Algemeen Adresboek van de stad Amsterdam als winkelier van ‘schilder- en teekenbehoeften’ op het Rokin E 167 (later omgenummerd tot Rokin 16). Zijn winkel heet ‘De Rembrandt’. Ook kantoorbenodigdheden zijn er te koop.

Op 17 november wordt zoon Johannes Frederik (John) geboren (hij overlijdt in 1913).

1860

In het Amsterdamse adresboek staat het bedrijf van Hulk geregistreerd als ‘magazijn in schilder-, teeken- en kantoorbehoeften, etuis- en portefeuillefabrikant’..

1864

Hulk maakt in het pand Rokin E 167 ruimte voor een fotografisch atelier.

Hij gaat een compagnonschap aan met de elf jaar jongere Pieter Vlaanderen (geboren in 1840) en opent op 1 mei atelier Hulk & Vlaanderen.

1865

Atelier Hulk & Vlaanderen neemt deel aan de Tentoonstelling van Photographie, Photolithographie, enz. in het Paleis van Volksvlijt in Amsterdam. De inzending betreft portretten zonder retouche, portretten met retouche en visitekaartportretten.

Eind juli opent het bedrijf een studio aan de Gelderschekade wijk 2, nr. 44 in Rotterdam onder de naam J.F. Hulk & Co. Evenals in Amsterdam worden hier portretten gemaakt en ‘copieën’ van beroemdheden verkocht.

1866

Hermine Hulk-Müller sterft in het kraambed. Hulk hertrouwt enkele jaren later met zijn huishoudster, Margaretha Bakker.

1867

Pieter Vlaanderen verlaat Amsterdam en vestigt in Alkmaar een eigen atelier dat hij eveneens ‘De Rembrandt’ noemt.

1881

Hulk verkoopt het pand aan het Rokin in Amsterdam.

1885

Samen met zoon John behoort Hulk tot de medeoprichters van de Amsterdamse Zeilvereniging ‘Het IJ’.

1885-1911

Hulk woont op diverse locaties: in Sloten (1885), in Amsterdam (1887-1901), Vreeland (1901-’04), Abcoude (1904-’07) en Haarlem (1907-’11).

1911

Op 12 juni overlijdt Johannes Frederik Hulk in Haarlem.

Naar aanleiding van zijn overlijden verschijnt in Het Nieuws van de Dag van 15 juni een korte levensbeschrijving, waarin Hulks kwaliteiten als volgt worden getypeerd: “Nog enkele jaren geleden kon men in “Arti” geregeld werk van zijn hand zien, stadsgezichtjes, die den stempel droegen van een vroeger tijdperk.” De krant riep de herinnering op aan zijn kleine stadsgezichtjes en zag hem als een representant van een oude schildersgeneratie. Het feit dat hij fotograaf was geweest, was men blijkbaar vergeten.

Documentatie

Secundaire bibliografie

(publicaties over de fotograaf en/of zijn werk)

Anoniem, Laatste berichten. J.F. Hulk †, in Het Nieuws van den Dag 15 juni 1911, 5e blad, p. 17.

C.C.G. Quarles van Ufford, Amsterdam voor ‘t eerst gefotografeerd. 80 Stadsgezichten uit de jaren 1855-1970, Amsterdam (De Bussy) 1968, p. 19, 114-115, 140.

P.A. Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950. dl. I, Den Haag (Scheen) 1970, p. 526-527.

Ingeborg Th. Leijerzapf, Fotografie in Nederland 1839-1920, Den Haag (Staatsuitgeverij) 1978, p. 97.

Rob van der Spek en Barbara Cremers, Atelier De Rembrandt te Alkmaar, in Photohistorisch Tijdschrift 7 (1984) 2, p. 12-14.

Jan Coppens, Laurent Roosens en Karel van Deuren, “…door de enkele werking van het licht…”. Introductie en integratie van de fotografie in België en Nederland, 1839-1869, Antwerpen (Gemeentekrediet) 1989, p. 114.

Ankie Boomstra, De schilders Hulk. Een kunstenaarsfamilie in de 19de eeuw, Utrecht (Linea Recta) 1994.

Tentoonstellingen

1865 (g) Amsterdam, Paleis van Volksvlijt, Tentoonstelling van Photographie, Photolithographie, enz.

1953 (g) Leiden, Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit, Een Eeuw Fotografie.

Bronnen

Amsterdam, Gemeentearchief Amsterdam.

Den Haag, A.J.F. Gogelein.

Leiden, Studie en Documentatie Centrum voor Fotografie, Prentenkabinet Universiteitsbibliotheek Leiden.

Utrecht, Steven Wachlin.

Collecties

Amsterdam, Gemeentearchief Amsterdam.

Leiden, Prentenkabinet Universiteitsbibliotheek Leiden.

Auteursrechten

Het fotografisch oeuvre van Johannes Frederik Hulk sr. is vrij van auteursrechten. De reproductierechten berusten bij de instellingen die de foto’s beheren (zie onder Collecties).