Fotolexicon, 14e jaargang, nr. 29 (november 1997) (nl)

Kors van Bennekom

Josephine van Bennekom

Extract

Kors van Bennekom beweegt zich ruim veertig jaar als fotojournalist op vele terreinen. Zijn theater-, dans- en muziekfoto’s bepaalden jarenlang het gezicht van het Amsterdamse kunstleven.

Van Bennekom legt bovendien consequent zijn privéleven vast. Hij heeft een schijnbaar argeloze manier van fotograferen die resulteert in ongedwongen, taboeloze foto’s. Hij speelde een actieve rol in de GKf. Door Van Bennekoms bestuurlijke inbreng legde deze beroepsvereniging in cruciale periodes een stevig fundament onder de fotografische infrastructuur in Nederland.

Biografie

.
1933	Lodewijk (Kors) van Bennekom wordt op 13 juli in Amsterdam geboren als zoon van Lodewijk van Bennekom, pakhuisbaas, en Grietje Kors. Hij heeft een oudere broer, Roelof, en een jongere broer, Jacobus Hendrikus.
1941-‘46	Kors’ vader staat bekend als communist. Hij wordt thuis door de Duitsers gearresteerd en brengt de oorlogsjaren door in verschillende concentratiekampen. Zijn moeder wordt wegens TBC-aandoeningen diverse malen in sanatoria opgenomen. Kors wordt bij familie en in pleeggezinnen ondergebracht.
1947	Kors staat officieel bij een MULO in Amsterdam ingeschreven, maar zwerft meer op straat.
1948-‘53	Hij werkt in de fotozaak annex opticien (Alex) Van der Pol en volgt intussen een driejarige avondopleiding tot instrumentmaker. Hij ontvangt als enige cursist een diploma.
	Van Bennekom begint met een 9×12 glasplatencamera te fotograferen.
1952	Van Bennekom wordt actief in het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond (ANJV). Hij maakt kennis met Ine van der Schaaf, die bij het dagblad De Waarheid werkt.
1953	Hij reist met een van Van der Pol geleende camera, een Voigtlander, naar het Wereld Jeugd Festival in Boekarest. In oktober gaat hij in militaire dienst.
1954	Van Bennekom wint tijdens een fotowedstrijd, georganiseerd door de Dienst Welzijnszorg Leger, twee prijzen met zijn Boekarestreportage. Hij begint aan een schriftelijke cursus fotografie aan de Fotovakschool in Apeldoorn.
1955	Van Bennekom keert terug naar Van der Pol en maakt bruids- en bedrijfsreportages.
	Van zijn baas leent hij geld voor de aanschaf van een Rolleicord. Deze camera gebruikt hij in zijn vrije tijd wanneer hij Ine als verslaggeefster van De Waarheid begeleidt
1956	Kors en Ine trouwen op 1 maart. Zij wonen achtereenvolgens in bij eikaars ouders.
	Van Bennekom neemt per 1 juni ontslag bij Van der Pol. Hij vervangt Dolf Kruger tijdens diens vakantie bij De Waarheid en krijgt later dat jaar een vaste aanstelling.
1957	Dochter Josephine wordt geboren. Ine wordt wegens bezuinigingen ontslagen bij De Waarheid.
	Van Bennekom zendt onder zijn gebruikelijke naam: L. van Bennekom Jr. werk in voor een fotowedstrijd voor jonge fotografen tijdens het Wereld Jeugd Festival in Moskou.
	Jurylid Ad Windig verwart deze naam met die van de veel oudere Lood van Bennekom en diskwalificeert de foto’s.
1958	Dochter Janine wordt geboren.
1960	Het gezin verhuist naar een eigen huurwoning in de Witte de Withstraat in Amsterdam.
1961-‘62	Van Bennekom werkt mee aan de expositie Dag Amsterdam in het Stedelijk Museum.
	In de catalogus wordt opnieuw de naamsverwarring manifest. Zijn foto’s worden vermeld onder de naam L.H. van Bennekom. Van Bennekom wordt lid van de GKf. Op advies van Carel Blazer verandert hij zijn voornaam in Kors (de meisjesnaam van zijn moeder) om verdere verwarring te voorkomen.
1964	Zoon Joris wordt geboren.
1965	Van Bennekom neemt in augustus ontslag bij De Waarheid en begint voor zichzelf.
	Ine wordt meewerkend partner. Hij zendt werk in voor de Fotoprijs van Amsterdam, een tweejaarlijkse aanmoedigingsprijs voor beroepsfotografen tot vijfendertig jaar.
	Waarschijnlijk is er weer van naamsverwarring sprake, want in de catalogus is de term: ‘buiten mededinging’ toegevoegd. Hij verwerft zijn eerste bedrijfsopdracht (Salon- en Wagenbouw).
1965	Hij wordt fotograaf van 8 Vanavond, later Uitkrant voor Amsterdammers geheten. Hij fotografeert ondertussen de Vietnamdemonstraties, de bouwvakopstand en de rellen rondom het huwelijk van Claus en Beatrix. Hij wordt vaste fotograaf van het Kunstmaand Orkest (het latere Amsterdams Philharmonisch Orkest en thans het Nederlands Philharmonisch Orkest geheten).
1969	Kors neemt deel aan een groepsexpositie van theaterfotografen Theater in Blik in het Toneelmuseum Amsterdam.
1970	Hij organiseert namens de GKf Mooie Vrijheid!? in de Nieuwe Kerk en bedingt voor het eerst een onkosten- en hangvergoeding voor deelnemende fotografen. Van Bennekom wordt voorzitter van de GKf. Ine verricht thuis het secretariaatswerk. Incidenteel werkt hij voor Toneelgroep Centrum en de Nederlandse Comedie.
1971	Van Bennekom werkt mee aan het Stedelijk Jaarverslag van Amsterdam. Carel Blazer vraagt hem een gedeelte van het werk voor OGEM over te nemen. De samenwerking duurt ruim een jaar.
1972	Het gezin Van Bennekom verhuist naar de Robert Scottstraat. Van Bennekom wordt lid van het dagelijks bestuur van de Amsterdamse Kunstraad en tevens voorzitter van de commissie fotografie van deze Raad. Hij vergezelt het Amsterdams Philharmonisch Orkest op een toernee naar Moskou, Leningrad en Vilnius.
1973	De Fotografen Federatie, waarvan Van Bennekom voorzitter is, krijgt van de gemeente Amsterdam subsidie voor een onderzoek naar de mogelijkheden van een Fotografisch Centrum. Van Bennekom wint de hoofdprijs (een auto) in de wedstrijd Mens in vrije tijd.
	Hans Croiset, artistiek leider van het Publiekstheater, vraagt Van Bennekom als huisfotograaf. Een opdracht van het ministerie van CRM mondt uit in de reizende tentoonstelling Boer en Grond.
1974	Van Bennekom wordt, als eerste fotograaf, door de Stichting Beeldende Kunst uitgenodigd werk voor de uitleencollectie ter beschikking te stellen.
1975	De Stichting Fotografisch Centrum wordt opgericht. Van Bennekom wordt voorzitter.
	In opdracht van het Amsterdams Fonds voor de Kunst fotografeert hij het thema Werkloosheid. Op verzoek van het Ministerie van CRM fotografeert hij de vlucht van Surinamers naar Nederland. Van Bennekom fotografeert de musical: De engel van Amsterdam ter gelegenheid van 700 jaar Amsterdam.
1976-‘77	Van Bennekoms eenmansexpositie Volk voor de kunst, 10 jaar Uitkrant vindt plaats in het Toneelmuseum. Hij wordt huisfotograaf van Toneelgroep Centrum, Sater, Poëzie Hardop, het Amsterdams Volkstoneel en theater Carré.
1979	Van Bennekom begint een samenwerking met John de Crane, impresario van vrije theaterproducties. Hij treedt teleurgesteld uit al zijn verenigingsfuncties, vanwege de onderbelichte en onjuiste voorstelling van zaken van zijn bestuurlijke activiteiten in de Geschiedenis van de Nederlandse Fotografie 1940-1975.
1980	Van Bennekom en Joost Guntenaar krijgen de opdracht De groot- en kleinschaligheid in de landbouw en de visserij van de afdeling Nederlandse geschiedenis van het Rijksmuseum.
	Het gezin Van Bennekom verhuist naar Schellingwoude.
1981	Een langdurige samenwerking met de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw neemt een aanvang.
1982	Van Bennekom begint voor de jaarlijks terugkerende gids van het Amsterdams Uit Buro (AUB-gids) te fotograferen.
1984-‘85	Hij wordt huisfotograaf van de Dogtroep, de Lyrische Komedie, het Concertgebouworkest en het Muziektheater. Hij wordt fotoredacteur van Naturisme.
1986	Gezin Gezien, de eerste expositie van Kors’ familiefoto’s en een diaprogramma, vindt plaats in de Nieuwe Kerk tijdens Foto ’86.
1987-‘88	Het gemeentearchief Amsterdam koopt vijftig foto’s uit de jaren 1956-’60. Van Bennekom fotografeert voor het Nationale Ballet en het Muziektheater. Hij documenteert In de naam van de maan, Cats, Freek de Jonge’s De goeroe en de dissident, de André van Duin Revue en de musical Barnum. Het Stedelijk Museum, de IJsbreker en De Kosmos verzoeken om fotoreportages van wat er ‘in huis’ gebeurt.
1989	In het Amsterdams Historisch Museum wordt de eenmanstentoonstelling Binnen en Buiten gewoon gehouden.
1990	Van Bennekoms eerste fotoboek De Familie van Bennekom verschijnt.
1991	Kors treedt uit de redactie van de Uitkrant.
1992-‘93	Een werkbeurs van het Fonds voor Beeldende Kunst, Bouwkunst en Vormgeving stelt Van Bennekom in staat archiefonderzoek te doen. Als gevolg hiervan verschijnt het fotoboek Twee planken en een hartstocht. 35 Jaar theaterfotografie en vindt in het Theater Instituut Nederland de gelijknamige expositie plaats. Uitgeverij Thomas Rap publiceert als relatiegeschenk het boekje 1933 met fotoportretten van bekende zestigjarigen, onder wie Kors zelf.
1994	Het Waarheid-negatievenarchief wordt met assistentie van het Nederlands Fotoarchief ontsloten. De stichting Amazone en de Vakgroep Vrouwenstudies van de Universiteit van Amsterdam vragen Van Bennekom jongens te fotograferen voor het project ‘Take Care’ en het vak verzorging.
1995-‘97	Kors sluit een overeenkomst met de Stichting Nederlands Fotoarchief (thans Nederlands Fotomuseum) waarin is bepaald dat het negatievenarchief na zijn overlijden zal worden overgedragen. Hij zegt zijn lidmaatschap van de GKf op. Hij wordt huisfotograaf van het nieuw opgerichte theatergezelschap ‘Het Toneel Speelt’. De boekjes Hoe foto op verhaal komt, Kort Auto Nieuws. Het autoverkeer in Nederland rond 1960 en Ereronde verschijnen. Hij fotografeert het ouderenwerk in Amsterdam-Noord in opdracht van de Stichting Welzijn Ouderen en maakt reportages voor de verzorgingsinstelling Leo Polakhuis.

Beschouwing

Het oeuvre van Kors van Bennekom laat een consistente ontwikkeling zien, waarin geen sprake is van stijlbreuken. Hij heeft een eigen, dynamische beeldtaal ontwikkeld waarin beweging een belangrijke rol speelt. Zijn idealistische kijk op de wereld leidt tot een toegankelijke, ‘open’ soort fotografie. Hij gaat doelgericht te werk en houdt bij het fotograferen rekening met de lezers van een krant, of dat nu De Waarheid of de Uitkrant is. Ook in zijn familiefoto’s streeft hij naar een helder en afgekaderd beeld waardoor het onderwerp ondubbelzinnig overkomt. Van Bennekom weet met een minimum aan middelen het maximale te halen uit mensen en situaties. Zijn vastberadenheid stelt onzekere acteurs op hun gemak en zijn gevoel voor humor breekt het ijs bij onwillige dirigenten. Wederzijds respect is het sleutelwoord. Zijn hartstocht voor het fotograferen is groot. Altijd heeft hij een camera bij de hand.

Van Bennekoms jeugdjaren werden sterk overschaduwd door de afwezigheid van zijn ouders. Zijn vader werd tijdens de Duitse bezetting in verschillende concentratiekampen geïnterneerd en zijn moeder was wegens TBC diverse malen opgenomen in sanatoria. Van Bennekom werd bij pleeggezinnen op het platteland ondergebracht en na de bevrijding logeerde hij langdurig bij Amsterdamse familieleden omdat zijn ouders in ziekenhuizen herstelden. Hij vond werk als laborant in de fotozaak annex opticien (Alex) Van der Pol. Op voorstel van zijn baas begon hij in 1948 een driejarige avondopleiding tot instrumentmaker aan de Nijverheidsschool Patrimonium voor gewoon en voortgezet vakonderwijs. Thuis portretteerde hij ondertussen met een 9×12 glasplatencamera zijn familie en een fotogeniek, sproetig buurjongetje. Ook maakte hij stemmingsfoto’s – geïnspireerd door Martien Coppens’ werk – van zonlicht dat door boomtakken schijnt en brandende straatlantaarns in de schemering. Samen met zijn broer bouwde hij een donkere kamer op de vliering van het ouderlijk huis. Hier werden de glasplaten ontwikkeld en vergroot. De originele glasplaten zijn verloren gegaan, maar enkele afdrukken uit die begintijd zijn bewaard gebleven, bijvoorbeeld een klassiek verlovingsportret van zijn broer en diens verloofde waarop in kleine letters ‘Foto Lovabé’ (Lood van Bennekom) geschreven staat en een aantal zelfportretten.

Als voorzitter van de afdeling Tuindorp Buiksloot van het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond (de jongerenorganisatie van de CPN) leerde Van Bennekom in 1952 zijn toekomstige echtgenote Ine van der Schaaf kennen. Hij vervaardigde toen van haar de eerste van wat ruim veertig jaar later enige duizenden foto’s zouden zijn. Tot dan toe was de fotografie nog ‘spielerei’. Maar een jaar later kreeg het medium Van Bennekom definitief in zijn greep, toen in Boekarest het Wereld Jeugd Festival plaatsvond. Communistische jongeren uit de hele wereld verzamelden zich in de Roemeense hoofdstad. Kors van Bennekom was één van hen toen hij voor het eerst van zijn leven naar het buitenland reisde. Zijn allereerste reportage in zwart/wit en kleur ademt een professionele sfeer. Ze laat zien hoe de Nederlandse delegatie vanaf Amsterdam C.S. vertrok en op de tussenliggende stations feestelijk werd onthaald. Close-ups van oude, tandenloze Roemeense vrouwen worden afgewisseld met portretten van de toenmalige president Gyorgi Dei, terwijl verschillende parades in het stadion van Boekarest hun opwachting maken en de mimespeler Rob van Rijn een kring van belangstellenden vermaakt. Met een serie foto’s uit deze reportage won Kors van Bennekom een jaar later twee prijzen tijdens zijn militaire dienst, nota bene tijdens de Koude Oorlog. Van Bennekom besloot definitief om fotograaf te worden en begon een schriftelijke cursus fotografie bij de Fotovakschool in Apeldoorn. Hij hield de opleiding voor gezien toen zijn reportage van een uitslaande brand, die hij voor De Waarheid vanuit de dakgoot fotografeerde, retour kwam met als commentaar: ‘De compositie ware beter geweest indien U een stapje naar achteren zoudt hebben gezet’!

Nadat Kors van Bennekom in 1955 uit militaire dienst was gekomen, keerde hij terug naar zijn vroegere werkgever Van der Pol. Van hem leende hij het geld voor de aanschaf van een Rolleicord. Deze camera beschouwde hij jarenlang als zijn ideale gereedschap, een verlengstuk van zijn arm. Hij maakte bruids- en bedrijfsreportages per bromfiets en begeleidde Ine van der Schaaf in zijn vrije tijd als fotograaf wanneer zij op stap moest voor De Waarheid. Hij ontgroeide de fotowinkel en na wat omzwervingen vroeg Dolf Kruger of hij hem tijdens de zomervakantie van 1956 bij De Waarheid wilde vervangen. Zijn enthousiaste aanpak viel in de smaak en men bood hem een vaste aanstelling aan. Naast Kruger en Freek Aal fotografeerde Van Bennekom huisuitzettingen, vredesdemonstraties, herdenkingen, stakingen en soldaten die werden ingescheept voor Nieuw-Guinea. Maar ook minder beladen onderwerpen, zoals sportwedstrijden, verkeer- en straatscènes en culturele gebeurtenissen legde hij vast.

Omdat de krant wegens voortdurend geldgebrek niet was geabonneerd op fotopersbureaus, was er altijd behoefte aan foto’s. Daarom fotografeerde Van Bennekom ook als hij onderweg was naar een klus in het land. Het waren bruikbare onderwerpen zoals auto-ongelukken, landschappen, kinderen en dieren. Als er even niets te doen was, ging hij vanuit Felix Meritis op de Keizersgracht – waar De Waarheid gevestigd was – de straat op om ‘losse’ foto’s te maken. Van Bennekom viel op bij zijn collega’s. Hij deed geconcentreerd zijn werk, stond niet op een kluitje bij de anderen maar zocht een ander standpunt om de obligate ‘plaat’ te vermijden.

Het snelle, afwisselende karakter van de fotojournalistiek bleek hem goed te liggen. Het werk vergt een alerte instelling die hij zijn verdere loopbaan zal behouden.

Er moest bij De Waarheid zuinig worden gewerkt. Dit had consequenties voor het gebruik van het negatiefmateriaal. Onbelichte stukjes film werden afgeknipt en opnieuw gebruikt. Het formaat van de afdrukken is vaak maar 12 cicero (één kolom breed, plusminus 5,5 cm.). Deze efficiënte beeldeconomie noopte tot een bewuste onderwerpskeuze en standpuntbepaling. Alleen voor foto’s van speciale gelegenheden, zoals het Waarheid Festival, werd een uitzondering gemaakt: 44 cicero (drieëneenhalve kolom, plm. 20 cm.). En ook de stakende havenarbeiders die op de Dam door hun voorman Nelis Heijt werden toegesproken, werden ‘opgeblazen’ en over de volle breedte van de voorpagina afgedrukt.

De kwaliteit van Van Bennekoms foto’s werd ook buiten De Waarheid ingezien. In 1959 kochten zowel het Stedelijk Museum te Amsterdam als het Leids Prentenkabinet enkele foto’s aan. Een jaar later organiseerde Sandberg, directeur van het Stedelijk Museum, de groepstentoonstelling Dag Amsterdam. Van Bennekom kreeg de opdracht om gedurende een dag het bruisende Amsterdamse straatleven vast te leggen. Dat was een kolfje naar zijn hand. In 1965 verliet Van Bennekom De Waarheid, omdat een aantal journalisten met wie hij goed kon samenwerken, zoals Wim Klinkenberg, op politieke gronden werd ontslagen. Bovendien hield het aan de krant gelieerde weekblad Uilenspiegel, dat altijd plaats bood aan uitvoerige fotoreportages, op te bestaan.

Het gezin Van Bennekom bestond inmiddels uit vijf personen. De toekomst was onzeker, want opdrachten waren er niet direct. Bij veel potentiële opdrachtgevers strekte het Waarheid-verleden niet tot aanbeveling. Maar er was geen weg terug. Toen hij op eigen initiatief de zogenoemde bouwvakrellen van juni 1966 fotografeerde en de foto’s aan De Waarheid aanbood, weigerde de redactie hem te woord te staan. Hij had in hun ogen ‘de goede zaak’ verraden.

In 1966 formeerde de directeur van het Amsterdamse Kunstmaandorkest, Jan Huckriede, een redactieteam voor een gratis maandelijks te verschijnen kunstmagazine, 8 Vanavond (later Uitkrant voor Amsterdammers). Hij beoogde hiermee een breed publiek te werven voor concerten, dans- en toneeluitvoeringen. Dit idealistische streven sprak Van Bennekom aan en hij voldeed graag aan het verzoek om voor deze laagdrempelige uitgave te fotograferen. Kors van Bennekom zou gedurende vijfentwintig jaar het fotografische gezicht van deze krant bepalen. Hoofdredacteur was Wim Klinkenberg en slagwerker Martin van Duynhoven verzorgde de lay-out. Samen vormden zij een eigenzinnig en gedreven drietal. De redactie kreeg carte blanche van uitgever CISCA, later het Amsterdams Uit Buro.

Voor de Uitkrant fotografeerde Van Bennekom theaterstukken in wording en hij vormde daarmee het eerste publiek waarvoor de acteurs zich blootgaven. Dat vereiste tact en vakmanschap. De korte productietijd van de Uitkrant leidde tot een intensieve werkwijze, waarbij per dag verschillende repetities moesten worden bezocht. De snel wisselende omstandigheden en het vaak schaarse licht deden een beroep op Van Bennekoms improvisatievermogen. Hij anticipeerde op wat er ging gebeuren en stimuleerde via een knipoog of een handgebaar. Hij ging met theatermensen om zoals met ‘gewone’ mensen in het dagelijkse nieuws. Hij zocht naar het niet-geposeerde, het ongekunstelde. Dat was op theatergebied vernieuwend in die kwetsbare en zoekende periode. Van Bennekom, op zijn beurt, herkende zich in acteurs en dansers die vanuit niets ‘iets’ maken.

De Uitkrant gaf alle ruimte aan beeld- en vormgevingsexperimenten. Van Duynhoven was aanvankelijk ook vormgever van uitweek en dezelfde onpretentieuze opvattingen over het maken van een blad werkten door in de Uitkrant. Van Bennekom zorgde er van het begin af aan voor dat het beeld als een zelfstandig element met een eigen zeggingskracht werd gebruikt. Kors’ foto’s waren altijd uitgangspunt voor de voorpagina. De publiciteitsfoto’s van de gezelschappen werden grotendeels terzijde gelegd, omdat ze afbreuk deden aan het eigen gezicht van de krant. Toch moest de ruimte voor foto’s telkens binnen de redactie worden bevochten. Het aantal onderwerpen nam jaarlijks toe en de lichamelijke belasting was zwaar. Daarom kwam zijn zoon joris hem vanaf 1987 assisteren. Toen de uitgever in latere jaren steeds meer plaats opeiste voor advertenties en ook andere commerciële aspecten de overhand kregen, besloten Kors en Joris van Bennekom uit de redactie te stappen.

Het culturele aanbod waarvan maandelijks verslag moest worden gedaan was toen inmiddels uitgebreid van een twaalftal culturele items in 1966 tot ruim honderdvijftig in 1991.

Het Amsterdams Uit Buro begon in 1982 met de uitgave van een jaarlijkse abonnementenbrochure, bedoeld om het publiek tegen een gereduceerd tarief naar de voorstellingen te krijgen. Het lag voor de hand dat Van Bennekom de foto’s leverde. Hij verzon het thema ‘spiegels in de kleedkamer’ en het resultaat viel zo in de smaak dat er in de Nieuwe Kerk een expositie werd ingericht, Wij maken ons op voor het nieuwe seizoen. De thematische aanpak bleek, zowel voor de AUB-gids als voor de Uitkrant, goed te werken. Het bracht structuur in een grote diversiteit aan kunstuitingen. Tot op de dag van vandaag is er ten behoeve van de AUB-gids een jaarlijkse sessie waarvoor apart een studio-op- locatie wordt ingericht. In vier dagen tijd vervoegen zich gemiddeld 20 groepen oftewel 60 personen per dag bij Kors en Joris van Bennekom om te worden geportretteerd.

In 1973 vroeg Hans Croiset, artistiek leider van het nieuwe Stadsschouwburggezelschap Publiekstheater, Kors van Bennekom als huisfotograaf. Croiset kende Van Bennekoms werk via een – door de Uitkrantredactie vervaardigde – Arnhemse Theaterkrant. Snel daarna volgde een soortgelijke positie bij andere toneelgezelschappen en bij orkesten.

Van Bennekoms fotojournalistieke werkwijze bleek in de culturele sector aan te slaan. Hij wist, als straatfotograaf die de geur van de dagbladpers in zijn kleren droeg, hoe de media werkten en dat kwam bij het maken van publiciteitsfoto’s van pas.

Maar een beeldreportage van een theaterstuk in opdracht van een gezelschap vergt een heel andere aanpak dan het fragmentarisch opnemen van een repetitie ten behoeve van de Uitkrant. In het eerste geval moet de concentratieboog veel langer gespannen blijven om grip te krijgen op de essentie van het stuk.

Voordat Kors van Bennekom een theaterstuk fotografeert, leest hij het script en maakt hij aantekeningen. Daarna bezoekt hij een doorloop, mede om te bezien hoe de mise-en-scène verloopt. Hij introduceerde de zogenaamde fotocall, een repetitie zonder de voorstelling te stoppen. Daarin spelen de acteurs exclusief voor hem, zonder interventie van de regisseur. Uit ervaring weet hij dat dit de concentratie van beide kanten bevordert. Van Bennekom trekt voor die gelegenheid donkere kleding en soepele schoenen aan om zich vrij te kunnen bewegen op het eigen ritme dat elk theaterstuk heeft. Hij houdt verschillende camera’s onder handbereik: een gewone, een groothoek en een kleine telelens. Zodoende kan hij zowel vanuit de zaal voor een totaaloverzicht, als op de huid van de acteurs fotograferen. Van Bennekom werd er rond 1967 door een visagiste op geattendeerd dat hij te dicht op een actrice-met-pruik zou staan. De foto’s zouden de plakrand kunnen verraden en dat was onwenselijk. Op zijn verzoek staan er speciale kistjes voor het podium die het hem mogelijk maken snel op of van het toneel af te stappen zonder iets van de beweging in de voorstelling te missen. Dit in tegenstelling tot een theaterfotograaf als Frits Lemaire, die nog wel eens karakteristieke scènes liet overspelen of vanuit de zaal fotografeerde. Van Bennekom probeert de kijker via zijn foto’s te verlokken mee te gaan in de motoriek, de stuwkracht en de intentie van de hoofdfiguren, ook als dat tot gedeeltelijke onscherpte in de foto’s leidt. Zijn werkwijze is te vergelijken met die van Maria Austria die, geïntrigeerd door de expressie van de acteurs, tussen de spelers in ging staan en levendige foto’s vervaardigde. In tegenstelling tot Austria echter, die een trouw bezoekster was van het avant-gardistische theater in Mickery, hield Kors van Bennekom van het brede toneelrepertoire. Vanwege de verschillende opdrachtgevers zaten zij elkaar niet in de weg.

Voor concertfoto’s geldt dezelfde intensieve voorbereiding. Van Bennekom voorziet zijn camera van een geluiddicht omhulsel als er tijdens een concert geluidloos en ongezien moet worden gewerkt of hij bevestigt de camera met klemstatief aan een balustrade en bedient deze vanaf zijn zitplaats met een infrarood signaal. Verschillende keren verstopte Van Bennekom zich in het binnenste van het grote concertorgel om vandaaruit een totaaloverzicht te maken. Hij verkreeg een prachtig bovenaanzicht van een orkest door op de zolder van het Concertgebouw te klimmen en via de bevestigingsgaten van de lampen naar beneden te fotograferen. Na iedere klus ontwikkelt en contact Van Bennekom thuis vrijwel onmiddellijk de belichte films. Na veertig jaar ervaring blijft er de onzekerheid of ‘het’ er wel allemaal goed op staat.

In 1992 dook Van Bennekom, daartoe in staat gesteld door een werkbeurs van het Fonds voor Beeldende Kunst, in zijn archief met theaterfoto’s en stelde hieruit het boek en de expositie Twee planken en een hartstocht. 55 Jaar theaterfotografie samen.

Kors van Bennekom nam vanaf 1952, toen hij Ine van der Schaaf ontmoette, zijn privéleven als onderwerp. Het groeide ongemerkt uit tot een fotografisch dagboek van een gezin, waarin zijn vrouw de hoofdrol speelde, naast zijn kinderen, de kleinzoons en hijzelf. Fotograferen vormt voor Van Bennekom een eerste levensbehoefte. Vanuit die drang documenteert hij het dagelijks leven van degenen die hem het meest nastaan. Er is ook een meer prozaïsche reden: vaak moeten er nog restjes film worden volgemaakt. Vanaf het allereerste begin worden de privéfoto’s vergroot en in een oude kantoorordner met witte kartonnen vellen geplakt. Daaronder wordt een datum genoteerd. Zo is, vijfenveertig jaar en zevenenvijftig ordners later, een uniek archief ontstaan. Veel foto’s blijken symbolisch te kunnen worden opgevat want ze zijn veelzeggend voor een bepaalde periode, een bepaalde leefstijl of de mode van de jaren vijftig tot ’97. De privéfoto’s blijken een universele waarde te bezitten. Het beeld van zijn vrouw Ine die in 1959 op het strand haar twee kleine kinderen zeult, kan op veel herkenning rekenen van jonge moeders. De foto uit 1961 van Ine die zich in een te klein teiltje wast, roept bij oudere mensen herinneringen op aan de krappe huisvesting in de jaren vijftig. De beelden komen goed tot hun recht in publicaties over de meest uiteenlopende onderwerpen. Met een serie foto’s van – onder andere – de geboorten van zijn dochters werd Van Bennekom in 1962 na ballotage aangenomen als lid van de GKf. In 1986 exposeerde en projecteerde Van Bennekom voor de eerste maal familiefoto’s tijdens de manifestatie Foto ’86 in de Nieuwe Kerk en drie jaar later organiseerde het Amsterdams Historisch Museum een overzichtstentoonstelling, waarvan de privéfoto’s, gecombineerd met de theater- en straatfoto’s een essentieel onderdeel uitmaakten. De ontroerde reacties brachten Van Bennekom een jaar later ertoe een selectie uit de privéfoto’s te bundelen in De Familie Van Bennekom. Zijn familiebeelden zijn te vergelijken met die van Jacques Henri Lartigue en Elliott Erwitt, die met veel genegenheid hun gezinsleden fotografeerden. Net als Erwitt beziet ook Van Bennekom met gevoel voor humor de intimiteiten van het dagelijks leven. Van Bennekom heeft ervoor gezorgd dat familiefotografie als onderwerp de amateurstatus is ontstegen. In dat kader is de belangstelling van een jongere generatie fotografen voor het eigen gezinsleven opvallend. Machiel en Harm Botman geven bijvoorbeeld, afzonderlijk van elkaar, op poëtische wijze en zonder gêne vorm aan hun gevoelens voor hun geliefden, kinderen en ouders.

Van Bennekom begon in 1965 vol vertrouwen aan zijn zelfstandige loopbaan. Hij richtte een zolderruimte van zijn huurhuis in als donkere kamer. Zijn vrouw Ine werd meewerkend partner. De oud-Waarheid journalist Jan Snellen had contact met Oost-Europese bladen. De vele Vietnamdemonstraties en -meetings vormden daarvoor een dankbaar onderwerp. Als hem werd gevraagd nieuwe items te filmen die voor het buitenland interessant waren, was hij een tijdje met de filmcamera actief. Daarnaast werkte hij incidenteel samen met Wim Klinkenberg en fotografeerde hij voor het weekblad Cobouw en De Friese Koerier. Daardoor kreeg hij meer opdrachten uit die sectoren.

Door zijn lidmaatschap van de GKf ontmoette hij collega’s uit het vak. Zij waardeerden zijn werk en schoven zo nu en dan een opdracht aan hem door. Zo vroeg Carel Blazer hem om gezamenlijk een opdracht voor OGEM te doen. De films werden ontwikkeld en afgedrukt door Huib van Oostrom, assistent van Blazer. Het resultaat viel in de smaak bij de opdrachtgever. Van Bennekom kan goed met mensen omgaan en hij doorziet situaties snel. Hij probeerde zoveel mogelijk zijn eigen ideeën in een opdracht te realiseren en vooral de mensen op de werkvloer de hoofdrol toe te bedelen. Hij werd steeds vaker gevraagd om de menselijke kant van een bedrijf te fotograferen. Zijn foto’s kwamen in jaarverslagen en -overzichten, folders en historische bedrijfsboeken.

Maar ook probeerde hij zijn eigen onderwerpen te realiseren. In 1972 diende hij bij de Nederlandse Kunststichting een plan in om het bestaan van kleine boeren in Zuidwest Friesland te fotograferen. Deze bedrijven dreigden door de snel voortschrijdende agrarische ontwikkelingen te verdwijnen. Theun de Vries schreef een voorwoord bij de reizende tentoonstelling Boer en Grond. Een vergelijkbare problematiek kwam hij tegen bij de opdracht die de afdeling Nederlandse geschiedenis van het Rijksmuseum hem acht jaar later verleende: de groot- en kleinschaligheid in de landbouw. Hij reisde hiervoor gedurende een jaar stad en land af. In de tussenliggende tijd voerde hij nog drie van zijn plannen uit, die alle een sociale – en op dat moment ook sterk actuele – impact hadden: werkloosheid, het werk van de sociale diensten en de toestroom van Surinamers na de onafhankelijkheid. Hiervoor kreeg hij subsidies van het Amsterdams Fonds voor de Kunst en de Nederlandse Kunststichting.

Kors van Bennekom maakte tijdens de voorbereidingen van de tentoonstelling Dag Amsterdam voor het eerst GKf-fotografen mee. Hij stond ambivalent tegenover de voor hem onbekende wereld van beeldend kunstenaars, waartoe ook de GKf-fotografen zich rekenden. Enerzijds maakte hun vanzelfsprekende omgang met museumdirecteur Sandberg indruk, anderzijds stootte het gesloten karakter van een groepje oudere fotografen, dat elkaar zo goed kende, hem af. Hij was al lid van de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten, toen hij in 1962 bij de GKf werd aangenomen. Van Bennekom beschouwde dit als een teken van erkenning van zijn artisticiteit en vakmanschap. Door deelname aan ledenvergaderingen en exposities maakte hij kennis met andere fotografen waardoor zijn blik op het vak verruimde en hij zijn betrekkelijke isolement doorbrak. In 1970 werd hij tot voorzitter gekozen. Hij stelde zich ten doel de GKf een eigen gezicht te geven zodat meer fotografen zich in de beroepsvereniging zouden herkennen. Zijn organisatorische ervaring, opgedaan als voorzitter van de ANJV-afdeling Het Blauwe Zand, kwam goed van pas. Onder zijn vierjarige leiding ontwikkelde de GKf zich tot een serieuze gesprekspartner van de Nederlandse Federatie van Beroepsverenigingen van Kunstenaars, de gemeente Amsterdam en het ministerie van CRM. Het hoofdstedelijke foto-opdrachtenbeleid werd structureel inhoud gegeven, jaren achtereen werd gepleit voor een landelijke begrotingspost voor fotografie en de basis van een Fotografisch Centrum werd gelegd, in nauwe samenwerking met de BFN en NVF (samen met de GKf verenigd in de mede door Van Bennekom opgerichte Fotografenfederatie).

Het opzetten van een bloeiend verenigingsleven viel echter niet mee. Fotografen zijn ‘einzelgängers’ en slechts een klein groepje zette zich enthousiast in om de vereniging continuïteit te geven. In 1983 werd Van Bennekom, samen met Pieter Boersma, gevraagd om als adviseur van een nieuw GKf-bestuur op te treden. Ondertussen waren de – in hun tijd – moeizaam opgebouwde relaties met de overheid tot nul gereduceerd. Van Bennekom vond het tijd om die banden weer strak aan te halen. In 1984 verscheen – op initiatief van de GKf – een nota van de Federatie van Kunstenaarsverenigingen met voorstellen tot verbetering van de (inkomens) positie van fotografen. Zwart op wit werd op 15 oktober 1984 tegelijk met Fotografie belicht (een uitgave van de Landelijke Initiatiefgroep Fotografiebeleid) aangeboden aan minister Brinkman van WVC. Beide nota’s pleitten voor de oprichting van een Instituut voor Fotografie, waarin de verlening van foto-opdrachten, het Nederlands Fotoarchief, de rijksfotografiecollecties, de subsidiëring van manifestaties en publicaties en de controle op afdracht van auteursrechten konden worden ondergebracht.

Kors van Bennekom stoorde zich steeds meer aan de nonchalante manier waarop het GKf-bestuur en -bureau de oudere leden bejegende. Toen in 1995 de GKf-jubileumtentoonstelling een reeds eerder toegezegde expositie van Van Bennekoms theaterfoto’s in Stuttgart verdrong, was voor Van Bennekom na drieëndertig jaar de maat vol en zegde hij zijn lidmaatschap op.

Kors van Bennekom kon in 1948, door zijn werk bij een fotozaak annex opticien, op eenvoudige wijze aan – door klanten ingeruilde – camera’s komen. Na enige tijd experimenteren met een boxje leende hij op zijn vijftiende een 9×12 platencamera, de Ibsor D.R.P. Meijer Gorlitz, met balg en negatiefhouder. Diafragma, afstand en tijd van deze camera moesten met de hand worden ingesteld. De omslachtige techniek dwong hem tot een uiterst zorgvuldige werkwijze. Het bezorgde Van Bennekom, als autodidact, een grondige training in het observeren en experimenteren met licht en donker. Hij leerde bovendien zuinig te werken. Als gevolg van de materiaalschaarste vlak na de bevrijding, moest hij bij zijn baas het schutpapier van de belichte en ontwikkelde 6×6 films aftrekken en terugrollen op het spoeltje, zodat ze voor hergebruik konden worden ingeleverd bij de groothandel.

Met een Voigtlander 6×6 rolfïlmcamera maakte hij in 1953 zijn eerste fotoreportage in Boekarest. Met deze lichtere en beter te hanteren camera kon hij sneller uit de voeten. In 1955 schafte hij een Rolleicord aan, waarmee hij eenjaar later bij De Waarheid ging werken. Dolf Kruger en Van Bennekom werken tot dan toe met hun eigen fotoapparatuur. Van de opbrengst van nabestellingen kochten zij in 1958 een Leica en enige objectieven. Als beginnende kleine zelfstandige bouwde Van Bennekom via opdrachten een kooptegoed op in de DDR. Hiermee betaalde hij in 1964 een Oost-Duitse Practica camera, een groothoek- en een 300 mm telelens. Deze objectieven zijn echter weinig lichtsterk, zodat ze voor het werken in theater ongeschikt waren. Daarom schafte hij na enige tijd enkele Asahi Pentax-camera’s aan.

Om sneller van objectief te kunnen wisselen, stapte hij nog later over op Nikon. Voor het technische werkjaarverslagen van bedrijven en voor sommige studio-opnamen, kocht hij enkele Bronica’s, waarbij hij ook wel eens gebruik maakte van een statief. Van begin af aan gebruikte hij voor zowel de 6×6 als de kleinbeeld de Kodak Tri X zwart/wit films vanwege de hoge lichtgevoeligheid, waardoor flitsapparatuur meestal vermeden kon worden. Van Bennekom ontwikkelde zijn films zelf en hij drukte af met een Leitz Wetzlar Focomat II C vergrotingskoker. Op speciaal verzoek van theatergezelschappen, orkesten en bedrijven fotografeerde Van Bennekom ook in kleur.

Kors van Bennekoms werk valt grofweg in drie delen uiteen: de journalistieke, de theater- en de familiefotografie. Van Bennekom is een straatfotograaf die zijn liefde voor Amsterdam en haar inwoners recht voor z’n raap vertaalt. In zijn theaterfoto’s betuigt hij respect aan iedereen die vanuit een script een driedimensionale voorstelling creëert. En thuis vindt hij de rust om zijn ideeën over het gezinsleven in romantische foto’s uit te drukken. Zijn werk heeft een documentair karakter en bezit vanuit historisch en emotioneel oogpunt een grote waarde. Het standpunt van waaruit hij het theater beziet, is vernieuwend. Hij voelt zich op het toneel één met de acteurs en hij verbeeldt het stuk door hun ogen zodat het publiek aan zijn foto’s kan zien waar het in essentie om gaat. Met de privéfoto’s creëert Van Bennekom wellicht de geborgenheid die hij vroeger ontbeerde. Zijn foto’s getuigen van een hartgrondig betrokken visie op de mens en op zijn vrouw Ine in het bijzonder.

Documentatie

Primaire bibliografie

Theun de Vries (tekst), [Catalogus tent.] Boer en Grond, Amsterdam (Nederlandse Kunststichting) 1973.

Catalogus tent. Terzijde, Amsterdam (Nederlandse Kunststichting) 1976.

GKf-fotografen. Kors van Bennekom, in Foto 32 (maart 1977) 3, p. 31-36 (met foto’s).

Catalogus tent. 5 Jaar Publiekstheater. Kors van Bennekom fototentoonstelling, Amsterdam (Stadsschouwburg) 1978 (met foto’s).

Kors van Bennekom (foto’s) en Wim Klinkenberg (tekst), Genen van de revolutie. De SS’ers van Nicaragua zitten nu achter de tralies, in Nieuwe Revue (17 juli 1981) 29.

Willem Woudenberg [m.m.v. o.a. Kors van Bennekom], Zwart op wit. Naar een fotografiebeleid in Nederland, Amsterdam (Federatie van Kunstenaarsverenigingen) 1984.

Van witte en zwarte zwanen (oftewel: van positief en negatief), in Schoolkrant De Meeuw januari 1984, p. 6.

Moskou in de winter. Een foto-impressie van Kors van Bennekom, in NU februari 1984, bijlage.

Buiten en binnen. Pers- en familie fotografie van Kors van Bennekom, in Plaatwerk 2 (mei 1985) 10, p. 4-13.

Kors van Bennekom (tekst en foto’s), Foto’s en voorpagina’s van de Uitkrant voor Amsterdammers, in Catalogus tent. A Priori Fotografie, Amsterdam (Makkom) 1986, p .23-25.

J. Bernlef en Josephine van Bennekom (tekst), De familie van Bennekom, Amsterdam (Bert Bakker) 1990.

Fotograaf Kors van Bennekom blikt terug, in De Waarheid 28 april 1990.

Kors van Bennekom (foto’s), 1933, Amsterdam (Thomas Rap) 1993.

Kors van Bennekom (foto’s) en Loek Zonneveld en Ischa Meijer (tekst), Twee planken en een hartstocht. 35 Jaar theaterfotografie, Amsterdam (Thomas Rap) 1993.

Het oog van Kors. [voorpublicatie van telkens een foto uit boek Twee planken en een hartstocht, met redactionele tekst van Parool-journalisten], in Het Parool 3 juni t/m 21 oktober 1993, bijlage Uit & Thuis.

Josephine en Kors van Bennekom, Hoe foto op verhaal komt, Amsterdam (Scheltema Holkema Vermeulen) 1994.

Mijn Rollei en ik, in Nieuwsbrief Nederlands Fotoarchief 5 (november 1995) 2, p. 26-27.

Fotografen over foto’s. Over beïnvloeding, in Kunstschrift 39 (november/december 1995) 6, p. 48-49.

Martin Harlaar (samenst.), Kort auto nieuws. Het autoverkeer in Nederland rond 1960, Amsterdam (Citroen) 1996.

Kors van Bennekom e.a. (tekst) en Kors van Bennekom (foto’s), Ereronde. Een fotograaf en vijfentwintig schrijvers, Amsterdam (Thomas Rap) 1996.

Lezersbrief, in De Fotograaf (1997) 1, p. 11.

foto’s in (selectie; niet opgenomen zijn de talloze foto’s van Kors van Bennekom die in de loop van de tijd geplaatst zijn bij recensies van theatervoorstellingen):

De Waarheid 1956-1965.

Catalogus tent. Interpress-foto 1960, Halle (Veb Fotokinoverlag) 1960.

Han Hoekstra (tekst), Dag Amsterdam, Amsterdam (N.V. Het Parool) 1961, p. 20, 24, 39, 45, 62, 78, 89-90, 110, 114, 135.

Foto 16 (december 1961) 12, p. 612-613.

Gianni Toti, Dossier nero. Il Battello fantasma dell ‘OAS, in Vie Nuove 26 april 1962, p. 28-34.

Günter Linde, Afrikanisches Ballett, in Sibylle (1962) 5, p. 30-31.

Anja van Reemst, Een blijde geboorte, in Vrouwen voor vrede en opbouw (1963) 1, omslag, p. 10-11.

Auteur onbekend, Rembrandt in Amsterdam, in Sibylle (1963) 3, p. 31-43.

Gianni Toti, Le divisioni Europa uno, in Vie Nuove 3 maart 1963, p. 30-34.

Heinz Knobloch, Mädchen in Amsterdam, in Sibylle (1963) 4, p. 12-13.

Auteur onbekend, ‘Fiets’ Hollandia Kerékpározik, in Nök Lapja (1964) 2, p. 8-9.

Auteur onbekend, II quartiere delle luci rosse, in Vie Nuove 28 mei 1964, p. 56-59.

Drukkersweekblad en Autolijn (1964) kerstnummer, p. 49.

Verstandig Ouderschap juni 1965, omslag, p. 165.

Wim Klinkenberg (tekst), Verbetering sanitaire voorzieningen gevraagd, in Verstandig Ouderschap juli 1965, p. 216-219.

Verstandig Ouderschap augustus 1965, omslag.

Wim Klinkenberg, Charles Chaplin. God zij dank ben ik nog creatief, in Friese Koerier 7 augustus 1965, p. 9.

Auteur onbekend, Teleobiettivo Sie tetti di Amsterdam, in Vie Nuove 12 augustus 1965, p. 28-29.

Verstandig Ouderschap september 1965, p. 273, 276-277.

Wim Klinkenberg, Jeugd en muziek kampeert, in Friese Koerier 11 september 1965, p. 17.

Wim Klinkenberg, Sibelius – of: boeren kennen de lusten, in Friese Koerier 7 oktober 1965, p. 19.

Wim Klinkenberg, Roger Somville schilder tussen Hanoi en Oostende, in Friese Koerier 23 oktober 1965, p. 17.

Wim Klinkenberg, Le SS Cantano ancora, in Vie Nuove 4 november 1965, p. 26-31.

Wim Klinkenberg, Beets (N.H.) scheiding tussen kerk en staat, in Friese Koerier 20 november 1965, p. 21.

Laurens ten Cate, Een nieuwe wereld en een nieuwe politiek, in Friese Koerier 24 december 1965, kerstbijlage, p. 5-6.

Wim Klinkenberg, Beton-porem Piet Holstein, in Friese Koerier 24 december 1965, kerstbijlage, p. 7.

Wim Klinkenberg, Willem van Malsen cartoonist, in Friese Koerier 24 december 1965, kerstbijlage, p. 8.

8 Vanavond 1966-1969.

Wim Klinkenberg, Nozzereali. Un nazista alla corte d’Ollanda, in Vie Nuove 3 maart 1966, p. 50-55.

Auteur onbekend, Nozze. Un gilet d’acciaio per il principe consorte, in Vie Nuove 17 maart 1966, p. 18-19.

Verstandig Ouderschap mei 1966, p. 136.

Verstandig Ouderschap juni 1966, omslag.

Rink van der Velde, 7 van de 8 van de 10 rood, in Friese Koerier 15 oktober 1966, p. 12.

Wim Klinkenberg, Spionaggio. Il giallo di Amsterdam, in Vie Nuove 20 oktober 1966, p. 50-53.

Wim Klinkenberg, Jacqueline Royaards-Sandberg 90-jarige actieve actrice, in Friese Koerier 28 oktober 1966, p. 15.

Wim Klinkenberg, Beatniks. Provos uguale provocatori, in Vie Nuove 24 november 1966, p. 52-56.

Wim Klinkenberg, Bartok vent’anni dopo. Concerto per Ditta, in Vie Nuove 8 december 1966, p. 46-47.

Photography Year Book 1967, afb. 45.

Wim Klinkenberg, I provos per Firenze. Dall Ollanda con amore, in Vie Nuove 5 januari 1967, p. 50-52.

Rink van de Velde, Mr. Sem Davids, in Friese Koerier 18 februari 1967, p. 12.

Wim Klinkenberg, Picasso de meanderende stroom, in Friese Koerier 18 maart 1967, p. 17.

Henk Hendriks (tekst), Start finish [uitgave t.g.v. het 75-jarigjubileum van de Nederlandsche Vereening “De Rijwiel- en Automobielindustrie”], Amsterdam (Nederlandsche Vereeniging “De Rijwiel- en Automobielindustrie”) z.j. [1968], p. 75, 92, 100.

Catalogus 2. Weltausstellung der Photographie, Hamburg (Gruner + Jahr) 1968, afb. 187, 192.

Wim Klinkenberg, Nel van Lith ruikt de klei, in De vrouw en haar huis 62 (juni 1968), p. 334-337.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1968, Amsterdam 1969.

A.M. van de Waal (inl.), Amsterdam toen en nu, Amsterdam (Pfann) 1969.

Bert Schierbeek (tekst), Versieren, Grafisch Nederland (1969) kerstnummer, p 26-27, 86, 96, 104.

Uitkrant voor Amsterdammers 1970-1991.

Dick Boer en Paul Heyse Sr., Focus Elsevier Foto en Film Encyclopedie, Amsterdam/Brussel (Elsevier/Focus) 1971, 3de geh. herz. dr., p. 89, 277, 332, 523, 598.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1970, Amsterdam 1971.

Catalogus World Press Photo 1971-72, Amsterdam (Amsterdam Boek) 1972, afb. 48.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1971, Amsterdam 1972.

Gas, aardgas, Groningen (Nederlandse Gasunie) 1972.

OGEM. Blik op groei, Rotterdam (OGEM) 1972.

Gerton van Wageningen en Max Dendermonde, Waar moet ‘t heen… Uitgave van de Nederlandse Spoorwegen, Nijmegen etc. (Thieme) 1972.

W. Woltz en Joost van de Woestijne (samenstelling), Ons lieve leven. 100 Jaar Nederlandse krantenfoto’s, Wageningen (Veen etc.) 1972, p. 26.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1972, Amsterdam 1973.

Geïllustreerde ledenlijst grafische vormgevers en fotografen 1973, Amsterdam (GKf/GVN) 1973.

Momentopname van de Dienst Sociale Werkvoorziening Zaanstreek, Zaandam (Voorlichting Zaanstreek) 1973.

F. Posthuma, Havens, schakels tussen mensen, Rotterdam 1973.

Nederlands Theater- en Televisiejaarboek (1973/74) 23 t/m (1980/1981) 30.

Willem Hijmans (tekst), Rabobank 1898-1973. Jubileumnummer, Utrecht (Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Boerenleenbank G.A.) mei 1973.

Catalogus World Press Photo 1974, Amsterdam (Teleboek) 1974, p. 44.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1973, Amsterdam 1974.

Avenue (februari 1974) 2, p. 75.

Platenhoes Theo Loevendie 4 Tet, Universe Productions, 1974.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1974, Amsterdam 1975.

Wim Klinkenberg, Adieu Zaandam. 21.X.1811-31.XII. 1973, Zaandam (Gemeente Zaandam) z.j. [ca. 1975].

[Affiche] Publiekstheater. Seizoen ’75/’76, Amsterdam 1975.

J.B. Farber (tekst), Groot Amsterdam boek, Brussel (De Haan) 1975.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1975, Amsterdam 1976.

Pieter Kooistra (tekst), Beelden van..? Amsterdam, Amsterdam (SBK-Kunstuitleen) z.j. [ca. 1975].

Nico Kuipers (eindred.), O verrukkelijke gekke rotstad. Amsterdam 700 jaar, Amsterdam (Amsterdam Boek) 1975.

Dimitri Frenkel Frank, Spiegels, Bussum (De Toneelcentrale) 1976.

Fotografen 1976. Geïlllustreerde ledenlijst van de beroepsvereniging van fotografen GKf, Amsterdam (GKf) 1976, p. 6-7.

Volk voor de Kunst. 10 Jaar Uitkrant, in Uitkrant voor Amsterdammers september 1976, bijlage (jubileumuitgave).

J. van der Velden (voorw.), Een vinger in de wind, Utrecht (Verenigde Bedrijven Bredero) 1977.

Platenhoes LP Amsterdams Philharmonisch Orkest, EMI-Bovema, 1977.

Platenhoes LP Hoe wordt een mens een ster, van Jasperina de Jong, EMI-Bovema, augustus 1977.

R.D. Praaning, Communisme, Gorinchem (De Ruiter) z.j. [1977] (serie: Informatie 306) (herz. uitg.: F.G. de Ruiter, Communisme, z.j. [1984]).

Lex van Delden (tekst), 25 Jaar Amsterdams Philharmonisch Orkest. Feestprogramma van de jubileumconcerten 1953-1978, z.p. [Amsterdam] 1978.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1977, Amsterdam 1978.

Lydia Lansink en Jan Taat, Van Dolf van Gendt naar Bernard Haitink. Negentig jaar Concertgebouw en Concertgebouworkest 1888-1978, Amsterdam (Het Concertgebouw/Stadsdrukkerij) z.j. [1978].

Catalogus Jaar te kijk 1978. De zilveren camera, Amsterdam (Kontekst Groep) z.j. [ca. 1979].

Emmy Huf (tekst), Alexandra Radius, Han Ebbelaar dancing, Haarlem (Gottmer) 1979.

Jeroen de Vries e.a., Tot de strijd ons geschaard. Beeldverhaal over het communisme in Nederland, Amsterdam (Pegasus) 1979.

Platenhoes LP OFFSMBOET IPPQ DPEF, van Neerlands Hoop, EMI-Bovema, 1979

Platenhoes LP Nederlandse muziek, van Amsterdams Philharmonisch Orkest, Bumafonds, 1979.

[Programmaboek] Potasch & Perlemoer. Amsterdams Volkstoneel, 1979.

Platenhoes LP en single Potasch & Perlemoer, hofleveranciers, van Amsterdams Volkstoneel, 1979.

Aardgas + wonen. Doelmatig energiegebruik, toestelkeuze, veiligheid, Groningen etc. (N.V. Nederlandse Gasunie etc.) 1980.

Eli Asser (tekst), De geschiedenis van Potasch & Perlemoer, Naarden (Strengholt Televideo) 1980.

Steve Austen (samenst.), Marge theater in Nederland. 10 Jaar Shaffy, Utrecht etc. (Het Spectrum) 1980.

Joost Guntenaar (voorw.), Ledenboek Beroepsfotografen Nederland, Amsterdam (B.F.N.) 1980, p.39-41.

Rijkert Knoppers (tekst), Niet spreken met de bestuurder. Over de werkomstandigheden van het rijdend personeel bij het Gemeente Vervoer Bedrijf Amsterdam, Amsterdam (Lont) z.j. [1980].

Liedboek van de strijd. Samengesteld uit het Landelijk Archief van Progressieve Koren en Muziekgroepen, Wageningen (De Uitbuyt) 1980.

[Het] Nederlands Theaterboek (1981/1982) 31 t/m (1987/1988) 37.

Catalogus tent. Kijken/vinden. De foto als registratie, Amsterdam (Nederlandse Kunststichting) 1981.

Naturisme 1981-heden.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 17 (1981) 11, binnenzijde omslag, p. 13-14, 21-22, 25.

Catalogus tent. ’60 ’80. Attitudes/concepts/images, Amsterdam (Stedelijk Museum/Van Gennep) 1982 (Catalogus Stedelijk Museum Amsterdam 694).

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1981, Amsterdam 1982.

Ine Rietstap (tekst), Alexandra Radius. Een danscarrière, Haarlem (Gottmer) 1982.

Uitgaans Abonnementen Gids [jaarlijkse uitgave], Amsterdam (Stichting Amsterdams Uit Buro) 1982-heden.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 18 (1982) 3, p. 31, 33, 36.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 18 (1982) 5, p. 26-27, 32-35, 37.

Museumkrant [jaarlijkse uitgave van Amsterdams Uit Buro] 1983-1988.

Max Heymans, Fashion, Amsterdam (Tiebosch) 1983.

Annie M.G. Schmidt, O ja…, Weesp (Van Holkema & Warendorf) 1983.

Platenhoes LP O ja … Annie M.G. Schmidt, Philips, 1983.

Stedelijk Jaarverslag Amsterdam 1983, Amsterdam 1984.

Kees Fens en Reinold Kuipers, Kijk, Annie M.G. Schmidt. De schrijfster in beeld, Amsterdam (Querido) 1984.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land-en Tuinbouw] 20 (1984) 11, p. 18-19, 30, 36-38.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 21 (1985) 3, p. 22.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 21 (1985) 5, p. 29-35.

[Folder] Het theater binnenste buiten, Leiden (Zorn) 1986.

Aldo van Eyck, Niet om het even, wel evenwaardig. Van en over Aldo van Eyck, Amsterdam (Stichting Rotterdam-Maaskant/Van Gennep) 1986.

Ineke van Ginneke, Kho Liang Ie. Interieurarchitect/industrieel ontwerper, Rotterdam (Uitgeverij 010) 1986.

Ans Hobbelink en Saskia Spijkers, De mooie kamer beter benutten. Boerinnenstudies in Nederland, in Lover (1986) 1, p. 22-23, 25-28.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land-en Tuinbouw] 22 (1986) 1, p. 10-11.

De Groene Amsterdammer 110 (9 april 1986).

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land-en Tuinbouw] 22 (1986) 5, binnenzijde omslag.

De Groene Amsterdammer 110 (11 juni 1986) 24, omslag, p. 10-11.

Ben Haveman, Martin Schouten en Henk Strabbing, De dag dat de korpschef zijn klewang zocht, in de Volkskrant 14 juni 1986, Het Vervolg, p. 1, 5.

Gemeente Kalender Cultureel 1987, Amsterdam (Stadsdrukkerij) 1986.

Boudewijn Bakker e.a. (eindred.), Waterlooplein. In vier eeuwen van industrieterrein tot cultureel centrum […], Amsterdam (Balans) 1987.

IJtzen B. Henstra (red.), Leningrad en Moskou, Amsterdam (Pegasus) 1987.

Han Peekei, Fridtjof Meerlo en Han Santing, 100 jaar Carré, Amsterdam (Loeb) 1987.

Schellingwoude en de IJ-oever, Schellingwoude (Dorpsraad Schellingwoude) 1987.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land-en Tuinbouw] 23 (1987) 5, p. 25-27.

[souvenirboek theaterproductie] Cats, Amsterdam (Theater Carré) juli 1987.

[Brochure] Amsterdams Uit Buro. 10 Jaar Uitmarkt, Amsterdam september 1987.

[Programmaboek] André van Duin Revue. 100 Jaar Carré, 1987.

Carel Alphenaar en Helen de Zwart (samenst. en red.), 37 Jaar Toneelgroep Centrum (voorheen Puck), Amsterdam (International Theatre Bookshop) 1987.

[Affiche] Geliefde personen. Foto’s van de GKf. Beroepsvereniging van fotografen, 1988.

[Programmaboek] De naam van maan. Annie M.G. Schmidt, Amsterdam (Muziektheater) 1988.

[souvenirboek theaterproductie] Cats, Amsterdam (Theater Carré) 1988.

Amsterdams Uit Buro. Jaarverslag 1988 (AUB 5 jaar).

Michael Stewart en Mark Bramble (tekst), Barnum. Het boek van de musical, Amsterdam (International Theatre Bookshop) 1988.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 24 (1988) 1, p. 32-37.

[souvenirboek musicalproductie] Barnum, Scheveningen (Circustheater) september 1988.

Catalogus tent. Geliefde personen, Plaatwerk 4 (maart 1988) 22/23, p. 26-27.

Het Muziektheater te Amsterdam, Amsterdam (Het Muziektheater) 1989.

Rudy Kousbroek (tekst), 66 Zelfportretten van Nederlandse fotografen, Den Haag (SDU) 1989, afb. 63.

Claude Nori (tekst), Photographes Amoureux, Parijs (Contrejour) 1989, p. 21-23.

[Affiche en katoenen draagtas met foto van tentoonstelling] Binnen en Buiten Gewoon, Amsterdam (Amsterdams Historisch Museum) 1989.

Peter-Paul de Baar, A hard day’s night. De Beatles in Amsterdam, in Ons Amsterdam 41 (juni 1989) 6, p. 141, 148-149.

Onze Wereld (juli/augustus 1989) 7/8, p. 34.

Jan Blokker (tekst), De kwadratuur van de kwattareep. Zestig jaar Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek, Amsterdam (Stichting CPNB) 1990, p. 109, 126, 128-129, 166, 169.

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land- en Tuinbouw] 26 (juli 1990) 4, p. 35.

Preludium Extra (1990) 7.

Gerben Hellinga, Toneelleven. ‘We zijn uit het dal. Er is weer aandacht voor essentiële dingen. Kwaliteit. Schoonheid’, in Vrij Nederland 51 (20 oktober 1990) 42, p. 34.

Dansjaarboek 90/91, p. 104.

Nederlands Theaterboek (1990/1991) 40, p. 39.

Rob van Gaal, Een bolwerk voor de muzen. 50 Jaar Stadsschouwburg Utrecht 1941-1991, Utrecht (Broese Kemink/Kwadraat) 1991.

Luuk Utrecht (tekst), Rudi van Dantzig, Zutphen (Walburg Pers) 1991.

[Programmaboek] André van Duin Revue. Tijd voor theater, 1991.

[Folder] Programma Zaal De Unie, januari 1991.

Peter-Paul de Baar, 10 Maart 1966: het politiedraaiboek. De roerige trouwdag van Beatrix en Claus, in Ons Amsterdam 43 (maart 1991) 3, p. 64-65, 68-69.

Maarten Bertheux (samenstelling), Stedelijk Museum Amsterdam. Jaarbericht 1985-1992, Amsterdam (Stedelijk Museum) z.j. [1992].

Hugo Rau, Willem Elias en Els Stubbe, Van Brakke Grond tot Vlaams Cultureel Centrum. Zes eeuwen geschiedenis van een gebouw aan de Amsterdamse Nes (1406-1992), Amsterdam (Stadsuitgeverij) 1992, p. 42-45, 50-51.

Warner van Wely, Dogtroep. Werkwijzen van wild theatermaken, Amsterdam (Dogtroep/International Theatre & Film Books) 1992.

Catalogus Le beau geste. Edizioni del museo no. 5, 1992.

[souvenirboek theaterproductie] Cats, Amsterdam (Theater Carré) november 1992.

Catalogus tent. Intimate Lives [Fotofeis Edinburgh], Edinburgh (City Art Centre) 1993.

Paul van Ewijk, Met zang & dans. De geschiedenis van de musical in Nederland, Kampen (Kok Lyra) 1993.

Lutgard Mutsaers. 25 Jaar Paradiso. Geschiedenis van een podium, podium van een geschiedenis, Amsterdam (Stichting Popmuziek Nederland/Mets) 1993 (serie: Publicatiereeks Poparchief Nederland 3).

19NU [uitgave van de Stichting Public Relations Land-en Tuinbouw] 29 (november 1993) 6, p. 8-9.

Lambiek Berends (samenst. en tekst), Rozen en tomaten. De Amsterdamse Schouwburg 1894-1994, Amsterdam (Stadsschouwburg Amsterdam) 1994.

Catalogus tent. Leven in Nederland, 20 jaar fotografie in opdracht, Arnhem (Nederlands Openluchtmuseum) 1994.

Marian van der Meer en Heleen Nottrot, De Matinee op de vrije zaterdag, 1961-1993, Amsterdam (Boekmanstudies) 1994.

Catalogus tent. De eerste de beste, in Foto april 1994, bijlage.

‘t Moet ergeren… wil het beteren [uitgave t.g.v. het afscheid van Wim Klinkenberg bij de Nederlandse Vereniging van Journalisten], z.p. (NVJ) december 1994.

Cees Bruin, De echte Rembrandt. Verering van een genie in de twintigste eeuw, Amsterdam (Balans) 1995.

Martin Harlaar en Jan Pieter Koster, Stilstaan bij de oorlog. De gemeente Amsterdam en de Tweede Wereldoorlog 1945-1995, Bussum (Thoth) 1995.

Saskia Poldervaart, Take Care. Jongeren over zorg, Nijmegen (Furie) 1995.

Pieter van Leeuwen, Lars Polder en Rob van ‘t Woudt, Fotograferen, Utrecht (Stichting Educatieve Omroep Teleac i.s.m. Bureau Voorlichting Foto Film Video) 1995.

Caroline Roodenburg-Schadd, ‘Goed modern werk’. De collectie Regnault in Het Stedelijk. Uitgave ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van het Stedelijk Museum Amsterdam en de gelijknamige tentoonstelling (…), Zwolle (Waanders) 1995.

Leo Polakhuis. Jaarverslag 1995.

Stichting Welzijn Ouderen Amsterdam Noord. Jaarverslag 1995.

Hollands Licht. GKf kwartaalschrift over fotografie (1995) 2 , p . 23.

Riagg IJsselland. Jaarverslag 1995.

Nederlands Theaterboek 1995/1996, p. 197.

R.L. Erenstein (hoofdred.), Een theatergeschiedenis der Nederlanden. Tien eeuwen drama en theater in Nederland en Vlaanderen, Amsterdam (Amsterdam University Press) 1996.

Peter Janssen en Joel Bons (eindred.), Ssst! Nieuwe ensembles voor nieuwe muziek, Amsterdam (International Theatre & Film Books) 1996.

Bas van Putten, Twijfel als wapen. Hartmut Haenchen over muziek, Bussum (Thoth) 1996.

[souvenirboek theaterproductie] Cats, Antwerpen, mei 1996.

Stichting Welzijn Ouderen Amsterdam Noord. Jaarverslag 1996.

Marijke van Schendelen, Natuur en ruimtelijke ordening in Nederland. Een symbiotische relatie, Rotterdam (NAi) 1997.

Willem Jan Otten, De droom van echt. Aantekeningen in afwachting van een première, in Theatermaker (april 1997) 1, p. 42, e.v.

Ingmar Heytze, Scènes uit een huwelijk, in Rails (1997) 5, p. 30.

Geert Mak en Anthon Beeke, Amsterdam op steen/Amsterdam op zilver, Lelystad (Kampert en Helm Rotaform B.V.) 1997, ongepag.

Opdrachten

[na het jaar staat vermeld de opdrachtgever en tussen haakjes het onderwerp en/of het doel waarvoor de foto’s zijn gemaakt]

Opdrachten op cultureel gebied

1966-1991 Cisca (Cultureel Informatie en Service Centrum Amsterdam), vanaf februari 1982 omgedoopt in AUB (Amsterdams UitBuro) (8 Vanavond,vanaf januari 1970 vervolgd als Uitkrant voor Amsterdammers).

1966-1995 Kunstmaand Orkest, het latere Philharmonisch Orkest en thans Nederlands Philharmonisch Orkest (orkestfoto’s).

1967 Uit in Rotterdam (theaterkrant t.g.v. opening Doelen).

1968 Toneelgroep Centrum (promotiekrant).

1969 Toneelgroep Theater, Arnhem (promotiekrant).

1969 Gemeente Den Haag (kunstkrant voor de regio).

1970 Stedelijk Museum Amsterdam (reportage t.g.v. 75-jarig bestaan).

1971-1973 Nederlands Kamerorkest (orkestfoto’s).

1972 Amsterdams Philharmonisch Orkest (reportage van tournee door Sovjet Unie).

1972 Stedelijk Museum (promotiekrant).

1973-1985 Toneelgroep Publiekstheater (huisfotograaf, foto’s van theaterproducties).

1975 Impresariaat Tobi (theaterproductie De engel van Amsterdam).

1975 Wiener Philharmoniker (reportage in Concertgebouw, t.g.v. 700 jaar Amsterdam).

1976-1987 Toneelgroep Centrum (huisfotograaf, foto’s van theaterproducties).

1976 Boston Philharmonisch Orkest (reportage in Concertgebouw).

1976 Impresariaat Hans Tobi (theaterproductie Jasperien en Josefien).

1977-1988 Theater Carré (huisfotograaf, o.a. in 1977 reportage 90 Jaar Carré; 1978 productie Bubbling Brown Sugar; 1987 musicalproductie Cats; 1988 tweede productie musical Cats; 1993 derde productie musical Cats).

1977-1983 Amsterdams Volkstoneel (huisfotograaf, foto’s van theaterproducties).

1977-1987 Toneelgroep Sater, vanaf

1980 Theater ’80 geheten en later verder gegaan onder de naam Persona (huisfotograaf, foto’s van theaterproducties).

1978 Impresariaat Tobi (theaterproductie Jasperina de Jong).

1978-1983 Poëzie Hardop.

1979 Amsterdams Philharmonisch Orkest (reportage van concert in Londen).

1979 Good Boy Productions (Neerlands Hoop Code).

1979-1985 Impresariaat John de Crane (11 theaterproducties en musicals van Annie M.G. Schmidt).

1982 Theatergroep Stipt (productie Trawan Prakseri).

1982-heden Amsterdams Uit Buro (AUB-gids en Abonnementenbrochure).

1982 Impresariaat Lumen (theaterproductie).

1983 Big Boy Productions (theaterproductie Bram Vermeulen/Freek de Jonge).

1983-1988 Amsterdams Uit Buro (Museumkrant).

1984 ASKO ensemble (muziekproductie Varèse).

1984-1987 Lyrische Komedie (huisfotograaf, foto’s van operaproducties).

1984-1994 Dogtroep (huisfotograaf, foto’s van straattheaterproducties).

1985-1995 Concertgebouworkest (huisfotograaf, orkestfoto’s).

1985 Impresariaat De Crane (muziekproductie Conny Stuart en Louis van Dijk).

1985 Impresariaat Stalles (Gescheiden vrouw op oorlogspad, Jenny Arean).

1985 Thérèse Steinmetz (zangproductie).

1985 Stagedoorfestival (theaterproductie Emigranten).

1985 Stichting Demoon (theaterproductie Demonen).

1987 Impresariaat Joop v.d. Ende (André van Duin Revue. 100 Jaar Carré).

1987 Freek de Jonge (De pretentie).

1988 Concertgebouworkest (reportage optreden Uitmarkt, RAI-concert en viering 100-jarig bestaan).

1988 Het Muziektheater (kinderopera De naam van de maan, met tekst van Annie M.G. Schmidt).

1988 Muziekcentrum De IJsbreker (publiciteitsfoto’s).

1988 Het Nationale Ballet (reportage galavoorstelling).

1988 Nederlands Philharmonisch Orkest (Beurscomplex, openingsconcert).

1988 Stedelijk Museum (reportage).

1988 Gebouw De Kosmos (reportage).

1988 Muziektheater (theaterproductie Dansgroep Martha Graham).

1988 Impresariaat Joop v.d. Ende (musical Barnum en André van Duin Revue).

1988 Freek de Jonge (De goeroe en de dissident).

1989 Stedelijk Museum (opening tentoonstelling Malewitsch).

1989 Nieuw Sinfonietta (orkestfoto’s).

1989 Muziektheater (theaterproductie Planet 8).

1989 Impresariaat Lumen (theaterproductie La Strada).

1990 Muziektheater (theaterproductie Elisa Monte Dance Co.).

1990 Radio Filharmonisch Orkest (orkestfoto’s).

1991 Radio Filharmonisch Orkest (orkestfoto’s).

1991 Radio Symfonie Orkest (orkestfoto’s).

1991 Radio Kamerorkest (orkestfoto’s).

1991 Groot Omroepkoor (koorfoto’s).

1991 Metropole Orkest (orkestfoto’s).

1991 Impresariaat Joop v.d. Ende (André van Duin Revue Tijd voor theater).

1991 Hoofdstad Operette (groepsfoto’s)

1991 Stichting Noordzij (IJ-oever Festival Springtij).

1991-1992 Rijksmuseum (inrichting, opening, organisatie, Rembrandt-tentoonstelling).

1992 Stedelijk Museum (reportage bezoek Koningin Beatrix aan tentoonstelling De grote utopie).

1992 Radio Filharmonisch Orkest (reportage in Concertgebouw).

1992 Radio Symfonieorkest (reportage in Vredenburg Utrecht).

1993 Stedelijk Museum (reportage rondom afscheid Wim Beeren).

1993 Gebroeders Flint (Oase).

1993 Nederlands Philharmonisch Orkest (Concert 9e Symfonie van Beethoven).

1993 Stichting Touche/De IJsbreker (Muziek in reliëf. Portret Isang Yun. Muziek & Dans).

1994 Dogtroep (Nieuwjaarsproductie).

1994 Gebroeders Flint (De Overval).

1995 Gebroeders Flint (Bingo).

1995 Ricciotti Ensemble (voorpubliciteit).

1995-heden Het Toneel Speelt (huisfotograaf, foto’s van theaterproducties).

1996 Impresariaat G. Thierens (Lang leven de opera).

1997 Orkest van de Achttiende Eeuw (concertfoto’s).

Bedrijfsopdrachten

1966-1969 Salon- en wagenbouw (bedrijfsfoto’s).

1967-1973 Amsterdamse Aanneming Maatschappij (bedrijfsfoto’s).

1967 Schoenenfabriek Bergman (productfoto’s).

1967 Transportbedrijf Loogman (bedrijfsfoto’s).

1967 Garagebedrijf Mesman (bedrijfsfoto’s).

1968-1980 Hoechst Holland (bedrijfsfoto’s en jaarverslagen).

1969 Ingenieursbureau Te Kronnie (IJ-Tunnelbouw).

1969 Hillen en Roosen (Shellgebouw).

1969 Proost Bouw (Bouwwerk).

1970-1972 Nederlandse Gas Unie (bedrijfsfoto’s en jaarverslagen).

1970-1977 Meyer Pers Zaandam (diverse uitgaven).

1971 Multibedrijf OGEM (bedrijfsfoto’s t.b.v.jaarverslag; gedeelde opdracht met Carel Blazer).

1973 Waterleidingbedrijf te Rotterdam (foto’s t.b.v. jubileumuitgave).

1973-1974 Gemeente Zaanstad (reportages t.b.v. publicaties).

1973-1981 Bredero projektontwikkelaar (diverse bouwprojecten).

1976-1988 Westland Utrecht Hypotheekbank (jaarverslagen, bedrijfsfoto’s).

1982 Public Relations Land- en Tuinbouw (reportages t.b.v. blad).

1985-1994 Muziektheater (huisfotograaf, het gebouw).

1985 Amsterdams Historisch Museum (promotiefoto’s).

1991 Theater Carré (gebouw).

Vrije opdrachten

1972 Nederlandse Kunststichting (Boer en grond).

1975 Amsterdams Fonds voor de Kunst (Werkloosheid in Amsterdam).

1976 Amsterdams Fonds voor de Kunst (Sociale diensten in Amsterdam; een vervolg op Werkloosheid in Amsterdam).

1976 Nederlandse Kunststichting (Surinamers in Nederland).

1980 Rijksmuseum, afd. Nederlandse geschiedenis (Groot- en kleinschaligheid in de landbouw).

1981 Nicaragua (eigen opdracht).

1984 Moskou (eigen opdracht).

1987 Amsterdams Fonds voor de Kunst (Archiefkeuze, selectie van 50 foto’s uit eigen archief t.b.v. Gemeentearchief Amsterdam).

1990 STIBO (Amsterdam Noord).

1990 Stichting Noordzij (reportages discussies bevolkingsgroepen over Noordelijke IJoever).

1992 Historisch Centrum Amsterdam Noord (Buiksloterham).

1994 Stichting Amazone en Universiteit van Amsterdam, vakgroep Vrouwenstudies (‘Take Care’ en het vak verzorging).

1995 Stichting Welzijn Ouderen (Ouderenwerk Amsterdam Noord. Foto’s t.b.v. jaarverslag en brochures).

1996 Verzorgingsinstelling Leo Polakhuis (Ouderen).

1997 Stichting Welzijn Ouderen (Ouderenwerk Amsterdam Noord. Foto’s t.b.v. jaarverslag en brochures).

Secundaire bibliografie

Auteur onbekend, Foto-kerstsalon in Arti, in Het Parool 18 december 1961.

Catalogus tent. Fotoprijs Amsterdam 1965, Amsterdam (Stedelijk Museum) 1965, ongepag. (met foto’s).

Willem K. Coumans, CRM stimuleert fotografie. NKS op reis met Boerengrond van Kors van Bennekom, in Foto 29 (februari 1974) 2, p. 21.

Walter Barten, Tussen verstilde bespiegeling en meeslepende getuigenis. Foto’s van Amsterdam in het Van Goghmuseum, in De Groene Amsterdammer 23 juli 1975.

Bas Roodnat, Het portret (1) waar Kors van Bennekom het eerst aan dacht, in NRC Handelsblad 3 juli 1976.

Mathilde Visser, 10 Jaar Uitkrant, in Financieel Dagblad 24 september 1976.

Auteur onbekend, De Amsterdamse Uitkrant bestaat tien jaar, in NRC Handelsblad 27 september 1976.

Jan Wienema, Tien Jaar Uitkrant: nu al in museum, in De Journalist 1 oktober 1976.

Ad.J. Odijk, Tien jaar Uitkrant, in de Volkskrant 4 oktober 1976.

Joke de Vroede, Kors van Bennekom middelpunt op tentoonstelling 10 jaar Uitkrant. …”Er moeten mensen op mijn foto’s staan…”, in De Echo 11 oktober 1976.

Ber Huising, Tien jaar foto’s voor unieke gratis krant, in Trouw 21 oktober 1976.

Auteur onbekend, Volk voor de Kunst, in Het Parool 22 oktober 1976.

Hans Vogel, Amsterdamse Uitkrant, in Amsterdam Werkt november 1976.

Rolf Mager, Volk voor de kunst… losgeweekt van het kastje door 10 jaar Uitkrant, in Adformatie 4 november 1976,p.56-57.

Bert Sprenkeling, Foto’s van toen, in Het Parool 17 november 1976.

Catalogus tent. Foto’s voor de stad. Amsterdamse documentaire foto-opdrachten 1971-1976, Amsterdam (Amsterdams Historisch Museum) 1977.

Auteur onbekend, Terzijde geschoven medemensen, in Amersfoortse Courant 6 oktober 1977.

Auteur onbekend, Eenzaamheid in foto’s gevangen, in Nieuw Utrechts Dagblad 7 oktober 1977.

Els Barents (red.), Fotografie in Nederland 1940-1975, Den Haag (Staatsuitgeverij) 1978 (met foto’s en losse biografie).

Jac Heijer (beschouwing), Marijke Frijlink en Els Launspach (interviews), De werkelijkheid belicht, vergroot, verkleind, verknipt: de grote leugen, in Toneel Teatraal 99 (1978) 1, p. 2-10-12, 15-16, 18.

J.H. (=Jac Heyer), Kors van Bennekoms theaterfoto’s, in NRC Handelsblad 28 april 1978.

[aankondiging tentoonstelling met foto], in de Volkskrant 28 april 1978.

Bert Sprenkeling, Toneelfoto’s van formaat. Indringend werk van Kors van Bennekom, in Het Parool 2 mei 1978.

Auteur onbekend, Kors van Bennekoms fotografisch toneelverslag, in Adformatie 4 mei 1978.

Auteur onbekend, Foto, in Buitenveldertse Courant 24 augustus 1978.

Auteur onbekend, Vijf jaar Publiekstheater in foto’s, in Buitenveldertse Courant 31 augustus 1978.

M.M., Theater. Toneelfoto’s van Kors van Bennekom, in De Stem 17 januari 1979.

Auteur onbekend, Foto-exposities, in Algemeen Dagblad 22 mei 1980.

Catalogus tent. De stad in zwart/wit. 5 Jaar Amsterdamse dokumentaire foto-opdrachten, Amsterdam (Museum Fodor) 1981, p. 19, 28, 33-34 (Skrien (juni 1981) 108, bijlage).

Herman Hoeneveld, ‘Schaalvergroting’ in het Rijksmuseum, in Kunstbeeld februari 1982, p. 63-65.

Auteur onbekend, Schaalvergroting in landbouw en visserij, in Helderse Courant 6 februari 1982.

Henk van Toly, Eerlijk beeld van landbouw in Rijksmuseum, in Boerderij 67 (10 februari 1982) 19, p. 64-65.

Bas Roodnat, Veelzijdige observaties van landbouw en visserij. Fotografen Kors van Bennekom en Joost Guntenaar tonen resultaten van hun opdracht in het Rijksmuseum, in NRC Handelsblad 15 februari 1982.

Willem de Bruin, Schaalvergroting in beeld gebracht. Foto-tentoonstelling in Rijksmuseum, in De Waarheid 23 februari 1982.

Jan Beishuizen, Groot is mooi in Rijksmuseum, in Het Parool 24 maart 1982.

Josephine van B. (=Josephine van Bennekom), Kors van Bennekom en Joost Guntenaar, in Skrien (1982) 4, p. 41-42.

Auteur onbekend, De zelfportretten van Kors en Ine van Bennekom. Een kwart eeuw huwelijk gefotografeerd in de spiegels van Europa, in Partner augustus 1982, p. 31-37 (met foto’s).

Catalogus tent. Zien en gezien worden. Fotografische zelfbespiegeling in Nederland van ca. 1840 tot heden, Nijmegen (Nijmeegs Museum ‘Commanderie van Sint-Jan’) 1983, p. 32, 80-81.

Veronica van Amerongen, Fotograaf van de beweging: Kors van Bennekom exposeert met kleedkamerfoto’s in Nieuwe Kerk, in Noord Amsterdammer 8 april 1983.

Wim Broekman, 60 Nederlandse fotografen bij de SBK, in Foto 38 (november 1983) 11, p. 26-30.

Marjo van der Meulen, Fotograaf van boeiend en lastig wereldje, in Het Parool 23 augustus 1984, bijlage Uit & Thuis.

Josephine van Bennekom, Hoe foto op verhaal komt…., Amsterdam (Uitgave in eigen beheer) 28 september 1984 [Doctoraalscriptie Taalbeheersing, Instituut voor Neerlandistiek, Universiteit van Amsterdam].

Conny Meslier, Nieuwe kursussen en fotoworkshop. Workshop theaterfotografie, in De Hofkrant (januari 1985) 3.

Fred Jansz, Kors van Bennekom. Theaterfotografie met beide benen in het leven, in Foto 40 (mei 1985) 5, p. 62-69 (met foto’s).

Josephine van Bennekom, Hoor je de klik? Analyse van een familiefoto, in Lover. Literatuuroverzicht vrouwenbeweging 12 (september 1985) 3, omslag, p. 123-128.

JVB (=Josephine van Bennekom), Gezin Gezien 1953-1963. Een foto-expositie van Kors van Bennekom, in Catalogus tent. Foto ’86. Amsterdam. Stichting Amsterdam Foto, Den Haag (Staatsuitgeverij) 1986, p. 76-78.

Auteur onbekend, Foto-manifestatie keert terug naar Amsterdam, in Echo mei 1986.

Bas Roodnat, Musea en coffeeshops in teken van de fotografie. Newtons ongenaakbare naakten in de Beurs en vijftig andere exposities in Amsterdam, in NRC Handelsblad 15 mei 1986.

R.B. en P.T. (= Rolf Bos en Pauline Terreehorst), Een keuze uit Foto 86, in de Volkskrant 16 mei 1986.

Herman Hoeneveld, Toen en nu, de blik van de fotograaf op de wereld, in Het Parool 22 mei 1986, Uit en thuis, p. 12.

Jelle Jeensma, Fotografie blijft naar nieuwe wegen zoeken. Amsterdam Foto 86, in De Waarheid 24 mei 1986, p. 7.

Pauline Terreehorst, Kleine presentaties verademing tussen Foto ’86, in de Volkskrant 27 mei 1986.

Auteur onbekend, Kors van Bennekom brengt unieke fototentoonstelling over 13 juni 1966, in Noord Amsterdammer 18 juni 1986, p. 19.

Tineke Luijendijk, Fototentoonstelling Twintig jaar na dato, in De Journalist 37 (14 juli 1986) 12, p. 31.

[aankondiging tentoonstelling met foto], in Adformalie (17 juli 1986) 28/29.

Jelle Jeensma, ‘Voor een goeie foto liep je zelfs een home-run’, in De Waarheid 25 juli 1986, p. 9.

[aankondiging tentoonstelling met foto], in Elseviers Magazine 26 juli 1986.

Hedie Meyling, Joseph Semah en Menno van de Koppel (red.), Achter het beeld, Amsterdam (Makkom) 1987, p. 18-21, 108, 123, 128-129, 131, 137, 139 (met foto’s).

Herman Hoeneveld, Als pornografie oud genoeg is, wordt het vanzelf kunst, in Het Parool 27 mei 1987, Uit en thuis, p. 12-13.

Ellen Kok, Contact. Kors van Bennekom, in Focus (december 1987) 12, p. 24-25.

Auteur onbekend, GKf expositie. De fotograaf is ook maar een mens, in Focus (maart 1988) 3, p. 66-69.

Arjan Ribben, Geïdealiseerd zelfbeeld of parodie?, in Trouw 5 maart 1988.

Rolf Bos, Liefje, lach eens tegen het vogeltje, in de Volkskrant 12 maart 1988.

Josephine van Bennekom, Kors van Bennekom, fotograaf. ‘Ik beschouwde de Rolleicord als mijn enige gereedschap, als een verlengstuk van mijn arm’, in Vrij Nederland-Bijvoegsel (18 februari 1989) 7, p. 20-30 (met foto’s).

Leo Divendal, Kors van Bennekom fotografeert intiem, maar niet voyeuristisch, in Haarlems Dagblad 24 februari 1989.

Cees Straus, Een hartverwarmend familiealbum, in Trouw 28 februari 1989.

Willem K. Coumans, Kors van Bennekom. De verliefde fotograaf, in Foto 44 (maart 1989)3, p. 74-81 (met foto’s).

Lily van Ginneken, Vrouw, kinderen, acteurs en dansers, allen één familie, in Uilkrant voor Amsterdammers maart 1989.

Hans Vogel, Kors verlangt terug naar het straatwerk, in Het Parool 1 maart 1989, bijlage Uit & Thuis.

Auteur onbekend, Kors van Bennekom: een fotograaf moet niet lui zijn, in Weekmedia 1 maart 1989.

Bart Makken, Er is veel “vroeger” in de fotografie van Kors van Bennekom, in De Standaard 3 maart 1989.

Willem van Ellenbroek, Kors van Bennekom All in the Family, in de Volkskrant 9 maart 1989.

Ellen Kok, Kors van Bennekom schrijft geschiedenis met foto-expositie, in Utrechts Nieuwsblad 11 maart 1989.

Max van den Berg, Kors van Bennekom Binnen en Buiten Gewoon, in De Waarheid 11 maart 1989.

Egbert Kunst, Kors van Bennekom: naturisten-fotograaf?, in Naturisme (1989) 4.

Auteur onbekend, Kors van Bennekom. Het jaar van de fotografie, in Ons Amsterdam 41 (april 1989) 4, omslag, p. 105-107 (met foto’s).

Catalogus Internationale Fotoveiling [25 februari 1990], Amsterdam (Stichting Canon Image Centre/Stichting F32/Hotel Pulitzer) 1990, p.3.

Auteur onbekend, De familie Van Bennekom, in P/F Professionele Fotografie (oktober/november 1990) 5, p. 70-72 (met foto’s).

Cees Straus, Natuurlijke intimiteit, in Trouw 17 oktober 1990.

Auteur onbekend, De familie Van Bennekom, in De Groene Amsterdammer 31 oktober 1990.

Herman Hoeneveld, Het Genoegen. Verzameling familiefoto’s, in Kunstbeeld 14 (november 1990) 11, p. 10.

Willem Ellenbroek, Een glimp van eeuwigheid, in de Volkskrant 3 november 1990.

Hans Vogel, De familie van Kors te boek en te kijk, in Het Parool 15 november 1990.

Auteur onbekend, Als Ine de foto’s niet mooi vindt, komen ze de deur niet uit, in Viva 16 november 1990.

Inge van den Blink, Harmonie en hechtheid, in Provinciale Zeeuwse Courant 24 november 1990.

Carly Broekhuis, De familie als samenzwering, in Focus 77 (december 1990) 12, p. 22.

Eddie Marsman, Boeken. De familie van Bennekom, in Foto 45 (december 1990) 12, p. 116-117.

Peter de Leeuw, Bredaas dagboek: “De familie Van Bennekom”, in De Stem (1990) 12.

John Bontje, Herkenbare fotografie. Kors van Bennekom signeert boek, in De Echo 12 december 1990.

Ingeborg Leijerzapf e.a. (tekst), Het beslissende beeld. Hoogtepunten uit de Nederlandse fotografie van de 20e eeuw, Amsterdam (BIS) 1991, p. 44, 179-180.

Catalogus Internationale Fotoveiling [24 februari 1991], Amsterdam (Stichting Canon Image Centre/Stichting F32/Hotel Pulitzer) 1991, ongepag.

P.P. de Baar, Nieuwe boeken, in Ons Amsterdam 43 (1991) 6.

Kors van Bennekom, In het licht van de fotograaf van toen, in Het Parool 7 november 1991, bijlage Uit & Thuis.

Fré Meyer, Artoteek Noord 1982-1992, Amsterdam 1992.

Catalogus Internationale Fotoveiling [23 februari 1992], Amsterdam (Canon Image Centre/Hotel Pulitzer) 1992, ongepag.

Anneke van Veen (red.), Foto’s voor de stad. Amsterdamse documentaire foto-opdrachten 1972-1991, Amsterdam (Gemeentearchief Amsterdam) 1992, ongepag., no. 049.

Henrique Staal, Het foto-album van de familie van Bennekom, in Nederlands Dagblad 13 april 1992.

Leo Divendal, “en ik het licht nu eenmaal zo versta”. Fotografie en literatuur in de GKf, in Foto 47 (juni 1992) 6, p. 47-62.

Catalogus Internationale Fotoveiling [21 februari 1993], Amsterdam (Canon Image Centre/Hotel Pulitzer) 1993, ongepag.

Hans Vogel, Van Bennekom: het eigen foto-instituut van Amsterdam, in Hel Parool 3 juni 1993.

Leo Divendal, De wasvrouwen van Coïmbra. Herinneringen aan de ruimte, Haarlem/Amsterdam (Spaarnestad-Fotoarchief/Luna Negra bv) oktober 1993, ongepag. (serie: uit Het archief in Het archief).

Hans Vogel, Kors één uurtje Ischa de baas [laatste aflevering van ‘Het oog van Kors’], in Hel Parool 28 oktober 1993, bijlage Uit & Thuis.

Merel Ligtelijn, Ik ben de vakman, dus ik ben de baas, in Uitkrant voor Amsterdammers november 1993.

Kester Freriks, Tegen de vluchtigheid. De theaterfoto’s van Kors van Bennekom, in NRC Handelsblad 26 november 1993, Cultureel Supplement, p. 3.

San Verschuuren, Twee planken en een hartstocht, in Politiek & Cultuur (1993) 12, Fotokatern.

M.R. Ziegler, Prachtige theaterfoto’s van Kors van Bennekom. Boek en expositie over werk Amsterdamse fotograaf, in De Telegraaf 21 december 1993.

Johan de Koning, Even een voorvalletje noteren. Familiefotograaf Kors van Bennekom [interview], in Foto+Doka (maart 1994) 3, p. 39-42 (met foto’s).

Catalogus Foto Manifestatie Eindhoven 1994, Eindhoven (Stichting Foto Manifestatie Eindhoven) 1994, p. 9 (Eindhovens Dagblad bijlage april/mei 1994).

Ymke de Boer, Foto’s Kors van Bennekom, in Nieuwe Sekstant september/oktober 1994.

Ricci Scheldwacht, Bloedverwanten. Kors & Josephine, in HP/De Tijd 7 april 1995.p. 38-40.

Wim Broekman, De GKf fotografeert de jaren ’50, in Foto 50 (mei 1995) 5, p. 28-33.

Josephine van Bennekom, Vijftig jaar GKf. ‘Men is zich de collectiviteit iets meer bewust geworden’, in Taco Anema e.a. (red.), GKf 50. Fotografie 1945-1995, Amsterdam (De Verbeelding) 1995, p. go-91, 189-196, 198 (met foto’s).

Catalogus tent. GKf. Vijftig jaren van toekomst, Groningen (Stichting Aurora Borealis) 1995, ongepag.

Rogier Fokke en Hapé Smeele, Het ritme van de waarheid. Interview met Kors van Bennekom, in Hollands Licht. GKf kwartaalschrift over fotografie (1995) 2, p. 26-28.

Josephine van Bennekom, Familiefoto’s in analyse, in Nieuwsbrief Nederlands Fotogenootschap (maart 1995) 9, p. 3.

Willem Ellenbroek, Straatbeelden uit de jaren vijftig, in de Volkskrant 4 maart 1995.

Anne-Rose Bantzinger, AUB-fotosessie: ‘samen wat geiten’ [dubbel interview Kors/Joris over fotografie voor de AUB Gids], in Het Parool 16 maart 1995.

Auteur onbekend, Wat verder ter tafel komt, in Vrij Nederland 1 april 1995, p. 83.

Bert van den Hoed, Het fotoalbum van Kors van Bennekom. Altijd op vakantie, in Utrechts Nieuwsblad 22 juli 1995.

Egbert Kunst, Naturisme in Amsterdamse galerie, in Naturisme (1996) 2.

Joris van Bennekom, Enkele reis Los Angeles-Calgary. Even de camper terugbrengen, in Naturisme (1996) 4, p. 32-35 (met foto’s).

Josephine van Bennekom, Het gezin als strijdtoneel, in FotoNet 2 (november 1996) 5, p. 8-10.

Eddie Marsman, Zij passeren hun medeliggers triomfantelijk, in NRC Handelsblad 11 november 1996.

Auteur onbekend, Extra foto. Toen blikschade nog nieuws was, in Dagblad De Limburger 23 november 1996, p. 21 (met foto’s).

Auteur onbekend, Auto’s bezorgden stad altijd doffe ellende, in Hel Parool 30 november 1996, p. 9.

Theodor Holman, Verdwenen paradijs, in Het Parool 30 november 1996, p. 23.

Gerda van Ham, Gefixeerde kakofonie. Oud en nieuw in de theaterfotografie. Foto verhaal 5 [fotoserie Bernhard Haitink], in Nieuwsbrief Nederlands Fotogenootschap (december 1996) 16, p. 21.

Sjak Jansen, Auto was altijd al een lastpak, in Algemeen Dagblad 10 december 1996.

Eddie Marsman, Passepartout, in Foto 52 (januari/februari 1997) 1/2, p. 32-34 (met foto’s).

Lidmaatschappen

NVF, 1956-1977.

GKf, 1962-1995 (voorzitter juni 1970-mei 1974, bestuursbegeleider samen met Pieter Boersma van 1981-1984, commissielid thema-avonden GKf 1989-1995

Amsterdamse Kunstraad, lid van Dagelijks Bestuur en voorzitter commissie fotografie 1972-1976.

Fotografen Federatie, medeoprichter en voorzitter 1973-1976.

Stichting Fotografisch Centrum, voorzitter 1975-heden.

Adviescommissie documentaire foto-opdrachten van het Amsterdams Fonds voor de Kunst 1978, 1987-1988.

Jury, fotowedstrijd voor amateurs ‘Thuis fotograferen’, uitgeschreven door het tijdschrift Foto+Doka maart 1994.

Onderscheidingen

1954 Eerste prijs categorie kleurenfoto’s en tweede prijs categorie zwart-wit foto’s (“Fotografische kunst”-medailles), Fotowedstrijd voor militairen, georganiseerd door Dienst Welzijnszorg Militairen.

1956 Bronzen AAFV-plaquette, Achttiende Nationale Kerstsalon van Fotografische Kunst (AAFV), Amsterdam.

1958 Bronzen BNAFV-medaille, 20e Nationale Kerstsalon (AAFV), Amsterdam.

1960 Eervolle vermelding afdeling zwart-wit foto’s (diploma AAFV), 22e Nationale Kerstsalon (AAFV), Amsterdam.

1962 Bronzen plaquette en zilveren wijnstel, Interpress, Boedapest.

1973 Hoofdprijs (auto), ‘Mens in vrije tijd’, wedstrijd leden NVF en sectie ‘De Fotojournalist’ van de NVJ, georganiseerd door recreatiecentrum Shetland Ponypark Slagharen.

Tentoonstellingen

1956/1957 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, Achttiende Nationale Kerstsalon van Fotografische, Kunst (AAFV).

1957 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, World Press Photo ’56.

1958/1959 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, 20e Nationale Kerstsalon (AAFV).

1959 (g) Heerlen, Raadhuis, 20e Nationale Kerstsalon (AAFV).

1959 (g) Den Haag, Haags Gemeentemuseum, World Press Photo ’59.

1959/1960 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, 21e Nationale Kerstsalon (AAFV).

1960 (g) Berlijn, Interpress.

1960 (g) Heerlen, Raadhuis, 21e Nationale Kerstsalon (AAFV).

1960/1961 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, 22e Nationale Kerstsalon (AAFV).

1961 (g) Den Haag, Haags Gemeentemuseum, World Press Photo 61.

1961 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Dag Amsterdam.

1961 (g) Den Haag, Kunstzaal Esher Surrey, 20e Internationale Focus Salon (AAFV).

1961 (g) Maastricht, Bonnefanten-Museum, 20e Internationale Focus Salon (AAFV).

1961 /1962 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, 23e Nationale Foto Tentoonstelling (Kerstsalon) (AAFV).

1962 (g) Bifoto.

1962 (g) Boedapest, Interpress.

1962 (g) Groningen, Pictura, 23e Nationale Foto Tentoonstelling (Kerstsalon) (AAFV).

1962 (g) Maastricht, Bonnefanten-Museum, 23e Nationale Foto Tentoonstelling (Kerstsalon) (AAFV).

1962/1963 (g) Den Haag, Haags Gemeentemuseum, World Press Photo ’62.

1963 (g) Den Haag, World Press Photo 63.

1964 (g) Den Haag, Haags Gemeentemuseum, World Press Photo ’64.

1965 (g) World Press Photo.

1965 (g) Bifoto.

1965 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Fotoprijs Amsterdam, 1965.

1965 (g) Amsterdam, Vondelpark, Autografie (GKf).

1966 (g) Moskou, Manezji-hal, Interpress.

1967/1968 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Door de Bank genomen (GKf).

1968 (g) Hamburg, 2. Weltausstellung der Photographie. Die Frau.

1969 (g) World Press Photo ’68/’69.

1969 (g) Amsterdam, Toneelmuseum, Theater in blik.

1970 (g) Amsterdam, Nieuwe Kerk, Mooie Vrijheid!! (GKf).

1972 (g) World Press Photo 1971-72.

1973 (e) Eindhoven, Philips Ontspanningscentrum, Boer en Grond (rondreizende tentoonstelling van de Nederlandse Kunststichting: Emmen, Bruggebouw; Oudenbosch, Gemeentehuis; Dordrecht, Gaelderieij Molen Kijck Over Den Dijck; Hulst, Stadhuis).

1973 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Groepsfoto. Beroepsvereniging van fotografen GKf.

1973 (g) Slagharen, Ponypark Slagharen, Mens in vrije tijd.

1974 (g) Amsterdam, Rijksmuseum Vincent van Gogh, World Press Photo 1974.

1974 (g) De Zilveren Camera.

1974 (g) Amsterdam, ABN Galerij, (SBK).

1975 (g) Amstelveen, Aemstelle, Theater drieluik.

1975 (g) De Zilveren Camera.

1975 (g) Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum, Werkloosheid.

1975 (g) Amsterdam, Rijksmuseum Vincent van Gogh, Beelden van Amsterdam.

1976 (g) Amsterdam, Nederlandse Kunststichting, Terzijde.

1976 (g) De Zilveren Camera.

1976 (g) Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum, Sociale diensten in Amsterdam.

1976 (e) Amsterdam, Toneelmuseum, Volk voor de Kunst. 10 Jaar Uitkrant.

1977 (g) Amsterdam, Nederlandse Kunststichting, Kunst als commentaar.

1977 (g) Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum, Foto’s voor de stad. Amsterdamse documentaire foto-opdrachten 1971-1976.

1977 (g) Apeldoorn, Galerie TNO, Theater. Wereld van illusie en realiteit [expositie, voordrachten, film].

1978 (e) Amsterdam, Stadsschouwburg Amsterdam, 5 Jaar Publiekstheater (rondreizende tentoonstelling: Amstelveen, Cultureel Centrum Amstelveen; Eindhoven, Schouwburg; Utrecht, Schouwburg; Breda, Schouwburg; Tilburg, Schouwburg).

1978/1979 (e) Amsterdam, RAI, Theaterfoto’s (Waarheid Festival).

1978/1979 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Fotografie in Nederland 1940-1975.

1979 (e) Amsterdam, Concertgebouw, 90 Jaar Concertgebouw.

1979 (g) Amsterdam, Luchthaven Schiphol, De Zilveren Camera 1978.

1979 (e) Amsterdam, RAI, Werkloosheid (tijdens PvdA-congres).

1980 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, GKf beroepsvereniging van fotografen V.E.S. vereniging van edelsmeden en sieraadontwerpers.

1980 (g) Gouda, Stedelijk Museum “Het Catharina Gasthuis”, Terzijde.

1981 (g) Amsterdam, Nederlandse Kunststichting, Kijken/vinden. De foto als registratie (rondreizende tentoonstelling).

1981 (g) Amsterdam, Museum Fodor, De stad in zwart/wit.

1981 (e) Amsterdam, Paradiso, (foto’s en dia’s van Nicaragua).

1981 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Foto in Vorm (GKf).

1982 (g) Amsterdam, Art display Schiphol.

1982 (g) Amsterdam, Rijksmuseum, Schaalvergroting in landbouw en visserij.

1982 (e) Amsterdam, SBK (Vijzelstraat), Theaterfoto ‘s.

1983 (e) Amsterdam, Café-restaurant De Smoeshaan (Bellevue), [verkooptentoonstelling].

1983 (e) Amsterdam, Nieuwe Kerk, Wij maken ons op voor het nieuwe seizoen.

1983 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Kijken in de tijd. 50 Fotografen in het Stedelijk (GKf).

1983 (g) Amsterdam, SBK-Kunstuitleen, [werk van ca. 60 Nederlandse fotografen].

1983 (e) Rotterdam, Schouwburg, Wij maken ons op voor het nieuwe seizoen (Amsterdams Uit Buro).

1983/1984 (g) Nijmegen, Nijmeegs Museum ‘Commanderie van Sint-Jan’, Zien en gezien worden. Fotografische zelfbespiegeling in Nederland van ca. 1840 tot heden.

1985 (g) Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum, Minderheden.

1986 (e) Amsterdam, Fotopersbureau Hollandse Hoogte, 20 Jaar na dato.

1986 (g) Amsterdam, Galerie Makkom, 20 Jaar Uitkrant.

1986 (g) Amsterdam, Stichting Makkom, A Priori Fotografie (Foto ’86).

1986 (e) Amsterdam, Nieuwe Kerk, Gezin gezien (Foto ’86).

1986 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, 100 Meter foto in het Stedelijk (GKf).

1987 (g) Amsterdam, Galerie Makkom, Achter het beeld.

1987 (e) Amsterdam, Theater Carré, Cats in kleur.

1987 (g) Rotterdam, Oude Gemeente Bibliotheek, Fotografie in opdracht – monumentale en documentaire foto-projecten in Nederland.

1988 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Geliefde personen (GKf).

1989 (e) Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum, Binnen en Buiten Gewoon. Kors van Bennekom, fotografie.

1989 (e) Amsterdam, Amsterdams Uit Buro, Uitmarkten en kunstenaarsportretten.

1989 (e) Amsterdam, Heineken Galerij, Uitmarkten en kunstenaarsportretten.

1989 (g) Amsterdam, De Moor, [Nicaragua].

1989/1990 (e) Amsterdam, Muziektheater, [40 theaterportretten en 150 voorpagina’s van de Uitkrant voor Amsterdammers op dia].

1989 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, De fotoruil/De andere keuze (GKf).

1990 (e) Amsterdam, Scheltema Holkema Vermeulen boekverkopers, [familiefoto’s uit het boek De familie van Bennekom] (verkooptentoonstelling).

1990 (e) Amsterdam, Galerie De 3 Gratiën, [erotische privéfoto’s] (verkooptentoonstelling).

1991 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Nederland, O Nederland (GKf).

1991 (e) Amsterdam, Fotolaboratorium Kleurgamma, Familiefoto’s.

1991 (g) Amsterdam, Historisch Centrum Amsterdam Noord, Verbindingen.

1991 (e) Amsterdam, Bibliotheek Amsterdam Noord, Familiefoto’s.

1991 (e) Amsterdam, Filmtheater Desmet, Familiefoto’s.

1991 (e) Amsterdam, Kosmos, Familiefoto’s.

1991 (g) Amsterdam, Nieuwe Kerk, Het beslissende beeld. Hoogtepunten uil de Nederlandse fotografie van de 20e eeuw (Collectie Stichting Dutch Photography).

1991 (e) Amsterdam, Vlaams Cultureel Centrum, 10 Jaar aktiviteiten VCC.

1991 (g) Utrecht, Schouwburg, Hamlet.

1992 (g) Amsterdam, Buiksloterkerk, De Buiksloterham (tentoonstelling Historisch Centrum Amsterdam Noord).

1992 (e) Amsterdam, Boven IJ ziekenhuis, Familiefoto’s.

1992 (g) Amsterdam, Galerie 2½ x4½, “en ik het licht nu eenmaal zo versta “. de wisselwerkingen tussen woord (literatuur) en beeld (fotografie) (GKf).

1992 (g) Amsterdam, Museum Fodor, Foto ‘s voor de stad. Amsterdamse documentaire foto-opdrachten 1972-1991.

1992 (g) Amsterdam, Stadhuis/Muziektheater, 15 Jaar Werklozenstrijd WBVA (foto’s acties werklozencomité 1977).

1992 (g) Amsterdam, Artoteek Noord, Landschappen uit Amsterdam-Noord en Waterland (verkooptentoonstelling).

1993 (g) Amsterdam, Buiksloterkerk, Amsterdam Noord professioneel gefotografeerd. Rondom Urkstraat, 1956, 1957, 1958 (tentoonstelling Historisch Centrum Amsterdam Noord).

1993 (g) Amsterdam, De Moor, Mijn favoriete foto van 1992.

1993 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, De GKf in Jumbo’s.

1993 (e) Amsterdam, Theater Instituut Nederland, Twee planken en een hartstocht. 35 Jaar theaterfotografie door Kors van Bennekom.

1993 (g) Edinburgh, City Art Centre, Intimate lives: Photographers and their families (Fotofeis).

1993 (g) Amsterdam, drukkerij Luna Negra, De Wasvrouwen van Coïmbra. Herinneringen aan de ruimte.

1994 (g) Amsterdam, Stichting Amazone, Lust voor het oog, een keuze uit 30 jaar verbeelding van seksualiteit.

1994 (g) Amsterdam, Fotogram, De eerste de beste.

1994 (e) Amsterdam, Scheltema Holkema Vermeulen boekverkopers, Twee planken en een hartstocht (verkooptentoonstelling).

1994 (g) Amsterdam, Hilton Hotel, 8 Days a week (Stichting Sixties & Beyond Thema: Beatles in Amsterdam).

1994 (e) Amsterdam, Muziektheater, Twee planken en een hartstocht.

1994 (g) Arnhem, Nederlands Openluchtmuseum, Leven in Nederland, 20 jaar fotografie in opdracht.

1994 (g) Eindhoven, Witte Dame, De familie van Bennekom (Fotomanifestatie Eindhoven).

1994 (e) Emmeloord, Gemeentehuis Emmeloord, Twee planken en een hartstocht.

1994 (e) Vlaardingen, Stadsschouwburg Vlaardingen, Twee planken en een hartstocht.

1995 (g) Groningen, Der Aa-Kerk, GKf. Vijftig jaren van toekomst (Noorderlicht manifestatie).

1995 (e) Amsterdam, Stichting Amazone, Take Care. Jongeren over zorg.

1995 (g) Amsterdam, Amsterdams Centrum voor Fotografie, De GKf fotografeert de jaren ’50.

1995 (e) Amsterdam, Scheltema Holkema Vermeulen boekverkopers, Hoe foto op verhaal komt (Vintageprints uit de jaren ’50 en ’60).

1995 (g) Alkmaar, Stedelijk Museum, De GKf fotografeert de jaren ’50.

1995 (e) Amsterdam, Stadsdeelkantoor Amsterdam Noord, Stichting Welzijn Ouderen.

1995 (e) Enschede, Fotogalerie Objektief, Twee planken en een hartstocht. 35 jaar theaterfotografie.

1995 (g) Naarden, Project Ego-Document. (zelfportretten van 100 Nederlandse fotografen) (Fotofestival Naarden).

1996 (g) Alkmaar, Stedelijk Museum Alkmaar, Het oog van de jaren ’50. 13 Fotografen.

1996 (g) Amsterdam, Galerie Guido de Spa, Naturisme.

1996 (e) Amsterdam, Showroom Citroen (Stadionplein), Kort auto nieuws.

1996 (e) Amsterdam, Het Gebouw, Take a walk on the art side (atelierroute).

1996 (e) Edam, Muziekcentrum Mahogany Hall Edam, Muziekfoto’s Uit archief.

1997 (e) Amsterdam, Showroom Citroen (Zuid Oost), Kort auto nieuws.

1997 (g) Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum, De Amsterdamse Westelijke Tuinsteden.

1997 (g) Amsterdam, Het Gebouw, Art Spotting (atelierroute).

Films

Volkshuisvesting Amsterdam (met interview en opnamen van familiefoto’s), 1990.

Radioprogramma’s

1989 (februari) (interview n.a.v. tentoonstelling Binnen en Buiten Gewoon. Kors van Bennekom, fotograaf) (Radio Stad Amsterdam).

1990 (november) (interview n.a.v. De familie van Bennekom) (Radio Noord Holland).

1990 (november) Ophef en Vertier (n.a.v. De familie van Bennekom) (VARA).

1990 (20 november) Ischa Meyer (interview n.a.v. De familie van Bennekom) (VPRO).

1990 (22 november) (interview n.a.v. De familie van Bennekom in literair programma) (NCRV).

1992 (10 januari) Opium (interview door Frank Klijn met Kors en Joris van Bennekom n.a.v. beëindigen medewerking aan de Uitkrant) (AVRO).

1993 (7 augustus) Ophef en Vertier. Boudewijn Büch: Het jaar 1966 (VARA).

1993 (oktober) Sloterstein (boekenprogramma door Jan Meng met interview n.a.v. Twee planken en een hartstocht) (Radio Noord Holland).

1993 (oktober) (uitgaansprogramma met interview door Hein Hansen n.a.v. Twee planken en een hartstocht) (AVRO).

1993 (oktober) Radio Uit (interview door Jellie Brouwer n.a.v. Twee planken en een harstocht) (NOS).

1995 (23 maart) Radio Uit (interview n.a.v. tentoonstelling en boek Hoe foto op verhaal komt en tentoonstelling Twee planken en een hartstocht te Enschede) (NOS).

1996 (november) O.V.T. (interview door Kees Slager over autorijden in de jaren vijftig, n.a.v. boek en tentoonstelling Kort auto nieuws) (VPRO).

Televisieprogramma’s

1989 (16 februari) Uit de kunst (interview n.a.v. tentoonstelling Binnen en Buiten Gewoon. Kors van Bennekom, fotograaf) (NOS).

1990 (mei) Klokhuis (n.a.v. familiefoto’s) (NOS).

1990 (19 november) 5 uur show (interview n.a.v. De familie van Bennekom) (RTL4).

1993 (november) Amsterdams nieuws (gesprek en opnamen in het Theater Instituut Nederland n.a.v. Twee planken en een hartstocht) (AT5).

1996 (mei) De mythe van het moederschap (met foto’s van Kors van Bennekom) (KRO).

Bronnen

Leiden, Prentenkabinet, bibliotheek en documentatiebestand.

Schellingwoude, Kors en Ine van Bennekom.

Collecties

Amsterdam, Amsterdams Historisch Museum.

Amsterdam, Gemeentearchief.

Amsterdam, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.

Amsterdam, Rijksmuseum.

Amsterdam, Stedelijk Museum.

Amsterdam, Stichting Dunhill Dutch Photography.

Amsterdam, Waterlant College.

Leiden, Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit Leiden.

Rotterdam, Nederlands Fotomuseum.

Auteursrechten

De auteursrechten op het fotografisch oeuvre van Kors van Bennekom worden beheerd door het Nederlands Fotomuseum te Rotterdam.