FotoLexicon, 9e jaargang, nr. 19 (september 1992) (nl)

Wim Noordhoek

Marga Altena

Extract

In zijn streven schoonheid te verbeelden zag Wim Noordhoek fotografie als een medium dat hij naar believen kon gebruiken. Bij deze creatieve opvatting stonden voor hem de vorm, intentie en de zeggingskracht van een foto voorop.

Noordhoek werd behalve door zijn vrije onderwerpskeuze bekend door zijn kleurenfotografie. Met een bescheiden en bewust kleurgebruik kwam hij tot fraaie resultaten. Hij wist als geen ander te enthousiasmeren en verwierf met zijn fotolessen en lezingen grote populariteit in amateurkringen. In Duitsland kreeg Wim Noordhoek meer waardering dan in de Nederlandse fotowereld.

Biografie

.
1916	Op 16 september wordt Willem (Wim) Noordhoek geboren te Den Haag, als derde kind van Abraham Noordhoek, handelsreiziger in sigaren en Wilhelmina Adriana Rooy. Hij heeft een zuster, Annie (1905), en een broer, Johan (1908).
	Een half jaar na zijn geboorte sterft zijn moeder. Kort daarop hertrouwt zijn vader met Elisabeth Cornelia Beek. Wim Noordhoek heeft geen prettige jeugd. Hij staat op gespannen voet met zijn vader, die in hem een avonturier ziet.
	Hij doorloopt de MULO.
1934	Wim Noordhoek gaat op kamers wonen. Hij werkt twee jaar als bankemployé bij Mendes-Ganz & Co. in Den Haag en bezoekt daarnaast de Eerste Nederlandse Vrije Studio, Escher Surry, een atelier te Den Haag waar kunstenaars naar model kunnen tekenen. Hij werkt daar met Christiaan de Moor en Kees Andrea. Enige tijd woont hij in de Haagse volksbuurt ‘het Lam Groen’ en werkt als kunstschilder.
1938-‘48	Noordhoek raakt bevriend met Enno Brokke. Gedurende een periode van tien jaar wonen en werken zij samen. Met Kees Andrea en Jan Gregoor maken ze deel uit van een vriendenclub van kunstenaars in Den Haag.
1939	Als vrij kunstenaar vestigt Noordhoek zich in Noord-Limburg, te Mook-Middelaar op zolder bij bakker Hendriks.
1941	Hij woont in Plasmolen, bij dokter Albert Daan. Deze heeft een vriendenkring van kunstenaars en filosofisch geïnteresseerden. Het is een antroposofisch, humanistisch milieu. Noordhoek sympathiseert met hun denkbeelden, maar draagt er niet actief aan bij.
	Om aan tewerkstelling in Duitsland te ontkomen werken Noordhoek en Brokke in pottenbakkerij ‘De Olde Kruuk’ te Milsbeek bij pottenbakkers Linders en Jansen.
1943	Vanwege een evacuatie moet de pottenbakkerij sluiten. Brokke en Noordhoek gaan een jaar als landarbeider in Middelaar werken.
1944	Wanneer de geallieerden oprukken vluchten Brokke en Noordhoek in een kano over de Maas. Ze vinden tijdelijk onderdak bij tandarts Chenever in Sint Agatha, waarna ze een jaar bij hoofdonderwijzer Kees Sars in Haps verblijven. Ondanks de oorlog blijft Noordhoek doorwerken: van 1944 tot 1945 vervaardigt hij voornamelijk tekeningen.
1945	Wim Noordhoek en Enno Brokke wonen op boerderij ‘De Overhage’ in Cuyk. Met Jan Gregoor en Ap Sok vormen zij de kern van een los kunstenaarsverband, dat later bekend wordt onder de naam ‘De Cuykse Groep’. Kees Andrea, Ben Debij, Willem Hussem en Harry Verburg zijn regelmatige loges. Gemeenschappelijke factor binnen deze groep is de behoefte om zich door de natuur te laten inspireren.
	Onder invloed van Pan Walther – die bij hem ondergedoken is – gaat Wim Noordhoek zich met fotografie bezighouden.
1947	Wanneer het na de oorlog weer mogelijk is naar het buitenland te gaan, maken hij en Brokke een reis naar de Provence. Tijdens deze reis ontmoeten ze Constant Permeke, Walter Vaes en Pablo Picasso.
	Noordhoek gaat met Pan Walther naar de Photokina en reist met Enno Brokke naar Zwitserland.
1948-‘49	Wim Noordhoek maakt met Pan Walther een reis naar Italië.
1950-‘60	Tussen 1950 en 1960 is Wim Noordhoek actief als houtsnijder.
	Hij maakt verschillende reizen door de Balkan. Dikwijls trekt hij met zigeuners mee.
1954	Noordhoek verhuist naar Nederhemert en is als docent verbonden aan de Koninklijke Akademie voor Kunst en Vormgeving te Den Bosch. Hij geeft een algemene basiscursus.
	Naast zijn grafische werk gaat Noordhoek zich in toenemende mate bezighouden met fotografie.
1955	Op aanraden van Chris Broere van de Nederlandse Leica Kring (NLK) stapt Noordhoek over naar de kleurenfotografie. Hij geeft lezingen en jureert voor fotoclub ‘Meer Licht’ in Nijmegen. Aan de ‘Leica-school’ te Nijmegen doceert hij compositieleer.
1956	Hij maakt een reis naar Joegoslavië en Griekenland.
1957	Noordhoek woont te Cuyk en is werkzaam als graficus en fotograaf.
1958	Hij verblijft regelmatig in zijn buitenhuis ‘Lam Groen’, op de Imbos bij Eerbeek.
	Te Brussel fotografeert hij de Wereldtentoonstelling.
1959	Hij maakt een tocht door Frankrijk.
1960	De foto-industrie ontdekt Wim Noordhoek: bij wijze van promotie gaat hij dia-avonden houden.
	In ruil voor films maakt hij foto’s voor reclamedoeleinden en test hij nieuwe materialen voor Agfa.
	Leica ondersteunt hem onder dezelfde voorwaarden.
	Hij wordt lid van de Nederlandse Leica Kring (NLK).
	Met Pan Walther, Carl Heyne en Jan van Halewijn reist Noordhoek naar de Camargue.
1961	Wim Noordhoek wordt lid van de Nederlandse Fotografen Kunstkring (NFK).
1961-‘63	Hij reist gedurende deze jaren achtereenvolgens naar Joegoslavië en Zuid-Frankrijk (met Meinard Woldringh) (1961), Bretagne .(met Chris Broere en Frans Veldman), Noorwegen (met Meinard Woldringh) en Frankrijk (met Zweitse Landheer) (1962) en Joegoslavië, Spanje en Frankrijk (1963).
1964	Noordhoek maakt een tocht door Spanje. Hij krijgt rond Kerstmis een motorongeluk. Het duurt een half jaar voordat hij weer hersteld is.
1965	Met Henk Peeters en zijn gezin maakt Wim Noordhoek een reis naar Griekenland, Bulgarije en Joegoslavië.
	Vanaf de herfst is hij docent aan de Kölner Volkshochschule. Zijn lesmethode demonstreert hij in de tentoonstelling Fotografie Elementar.
	Wim Noordhoek trouwt met Annet van Battum.
1966	Op 8 april wordt dochter Aafke geboren. Wanneer Noordhoek en zijn vrouw na twee jaar uiteengaan, blijft Aafke enige jaren bij haar vader, maar woont daarna bij haar moeder.
	Wim Noordhoek maakt een reis naar Roemenië.
1967	Hij wordt aangesteld als docent fotografie en kunstbeschouwing bij de vakgroep kunstgeschiedenis van de Rijksuniversiteit Leiden.
	Wim Noordhoek krijgt de onderscheiding ‘Meister der Leica’.
	Hij maakt een reis naar Italië en Spanje.
1968	Voor het tijdschrift Foto maakt hij met natuurfotograaf Fred Hazelhoff een fotoreis naar Spanje. Noordhoek maakt tevens reizen naar Toscane, Hongarije, Roemenië en Bulgarije.
	Hij ontvangt de ‘Ehrennadel’, een prijs van de Deutsche Gesellschaft für Photographie (DGPh), waarvan hij lid is.
1969	Met Michel Szulc-Krzyzanowski en Mark Peeters maakt Noordhoek een reis naar Polen en Tsjechoslowakije.
	Ook maakt hij reizen naar Portugal, Frankrijk, Spanje, Zwitserland, Turkije en Toscane en bezoekt hij Terschelling.
	Vanaf 1969 doceert Noordhoek fotografie aan de Akademie te Den Bosch.
1969-‘70	Hij reist naar Roemenië.
1970	In gezelschap van Michel Szulc-Krzyzanowski maakt hij een reis langs de Loire.
	Hij maakt reizen naar IJsland, Engeland en Schotland, Noorwegen, Finland, Zweden en Denemarken.
1971-‘77	In de jaren zeventig reist Noordhoek achtereenvolgens naar: Engeland, Ierland, Frankrijk en Griekenland (1971), Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland, Italië en België (1972), Frankrijk (1973), IJsland, Zwitserland en Frankrijk (1975) en Macedonië (1977).
1978	Noordhoeks boek over kleurenfotografie Grundlehre der Farbfotografie wordt uitgegeven in Duitsland.
1979	Klaas Rusticus maakt een filmportret over Wim Noordhoek: De Illusie.
1980	Hij is als fotograaf betrokken bij de Multi-theaterprojecten Een Hondeleven en De Drempel.
	Noordhoek geeft les aan ‘De Nieuwe Academie’ te Utrecht, een stichting die samenwerking nastreeft tussen amateur- en beroepskunstenaars.
1981	Wim Noordhoek wordt de Capi-Lux Alblas prijs toegekend, die hem nationale erkenning brengt.
	In december neemt Noordhoek afscheid als docent aan de Koninklijke Akademie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.
1983	Wim Noordhoek wordt onderscheiden met de prijs van het Gewest Limburg.
	In de zomer maakt hij een reis naar Zuid-Frankrijk.
1985	Hij verhuist naar Heusden.
1987	De gezondheid van Wim Noordhoek verslechtert dermate, dat hij niet meer kan fotograferen.
1990	In augustus vindt de overdracht plaats van zijn fotoarchief en de auteursrechten op zijn fotografisch werk aan het Prentenkabinet te Leiden.
1991	Noordhoek wordt opgenomen in een verpleeghuis te Waalwijk.
1995	De 78-jarige Wim Noordhoek overlijdt op 9 augustus te Waalwijk.

Beschouwing

Wim Noordhoek is altijd een man geweest met een enorme levensdrift, een kunst- en levensgenieter. Als estheet bij uitstek was hij onvermoeibaar in zijn pogingen de schoonheid van het leven samen te vatten. Daarbij nam hij nooit genoegen met zijn bestaande werk, maar bleef steeds op zoek naar nieuwe mogelijkheden.

Als een man van uitersten kon Noordhoek niet alleen in zijn werk, maar ook in zijn omgang met mensen compromisloos zijn. Tegelijkertijd heeft hij veel voor mensen betekend, als fotograaf én als mens, juist vanwege de onomwondenheid en ongepolijstheid waarmee hij in het leven heeft gestaan.

Noordhoek toonde reeds op jeugdige leeftijd belangstelling voor de kunst. Zijn eerste tekenervaring deed hij op in de Haagse Vrije Studio. Tot omstreekst 1955 was hij werkzaam als grafisch kunstenaar en maakte vooral etsen en houtsneden.

Gedurende de oorlogsjaren, toen de fotograaf Pan Walther bij hem ondergedoken was, maakte Noordhoek kennis met de fotografie. Na de oorlog bleef hij experimenteren. Pas in 1957 koos hij definitief voor de fotografie.

Ook al kon Noordhoek veel geduld opbrengen waar het zijn grafische werk betrof, de fotografie als medium paste beter bij zijn impulsieve temperament: “Fotografie is veel meer een beantwoording van mijn hele wezen.” Er bestond bij Noordhoek de behoefte aan verandering. Hij zei hierover: “Ik verover graag iets. Ik heb geschilderd, ik heb getekend, ik heb met grote overtuiging houtsneden gemaakt en dat heb ik altijd gedaan tot ‘t moment dat ik voor mezelf het gevoel had dat ik het uiterste eruit gehaald had.” Als Noordhoeks eerste leermeester in de fotografie zou fotograaf Pan Walther, die hij al in de jaren dertig leerde kennen, grote invloed op hem uitoefenen. Noordhoek en Walther waren gelijkgestemde persoonlijkheden en bleven hun leven lang bevriend.

In hun werk zijn niet alleen thematische overeenkomsten te vinden. Beiden trachtten de natuur op kernachtige, bijna symbolische wijze weer te geven. Bij hun portretten probeerden zowel Walther als Noordhoek een psychologische karakterisering en esthetische vormgeving te combineren. Walther was een dramatisch fotograaf, die graag werkte met felle lichtdonker contrasten. Zijn fotoportretten worden wel vergeleken met het werk van de Duitse fotograaf Helmar Lerski. Noordhoeks portretten zijn ingetogener van aard.

Via de Nederlandse Leica Kring (NLK) maakte Wim Noordhoek kennis met de fotograaf Meinard Woldringh, die hem net als Pan Walther zou beïnvloeden. Noordhoek noemde hem een goede vriend en bewonderde zijn landschappen en zijn kleurgebruik. Ook Noordhoek had voorkeur voor het landschap als onderwerp van zijn fotografie en samen ondernamen zij diverse fotoreizen.

In de uitvoering zijn er overeenkomsten tussen het werk van Noordhoek en Woldringh aan te wijzen. Beiden trachtten onderwerpen terug te brengen tot het wezenlijke en reduceerden landschappen soms tot een abstracte vorm. Zij sloten daarmee aan bij een abstract expressionistische tendens in de fotografie. Binnen de NFK, waarvan Noordhoek sinds 1961 lid was, werd onder andere door Woldringh gesympathiseerd met de ideeën van de Subjectieve Fotografie, zoals Otto Steinert deze in de jaren vijftig verwoordde. Noordhoeks voorliefde voor experimenten en zijn opvatting van fotografie als medium ten behoeve van de kunstenaar tonen overeenkomsten met de Subjectieve Fotografie, waarin een persoonlijke inbreng en creatieve houding van de fotograaf benadrukt werden. Ook Noordhoeks gebruik van het element ‘kitsch’ om een moraliserende inhoud te bereiken, sluit aan bij de werkwijze van de Subjectieve Fotografie.

Noordhoeks grafische afkomst is in zijn fotografie soms zichtbaar. Zijn experimenten met fotografische mogelijkheden, vooral de fotogrammen uit het boek Die Kindernähmaschine (1971), waarbij alle tussentinten werden vermeden, sluiten nauw aan op de grafiek.

Aanvankelijk exposeerde Noordhoek zijn fotografie naast zijn grafische werk. Al snel oogstte hij waardering voor zijn foto’s, vooral in amateurkringen, waar zijn onderwerpkeuze, kleurgebruik en werkwijze veel navolging kregen.

In fotovakkringen accepteerde men Noordhoeks werk minder snel, al werd hij wel toegelaten tot de NLK.

In Duitsland kreeg Noordhoek meer voet aan de grond. Daar bestond een traditie van landschapfotografie waarbij zijn werk kon aansluiten. Hij publiceerde regelmatig in het door Agfa-Gevaert uitgegeven tijdschrift Photoblätter.

Hoewel Noordhoek aanvankelijk weinig belangstelling voor kleurenfotografie kon opbrengen, maakte hij rond 1958 proefopnamen. Sindsdien was hij een enthousiast kleurenfotograaf.

In zijn boek Grundlehre der Farbfotografie uit 1978 geeft hij een uiteenzetting over zijn denkbeelden. De kracht van de kleurenfotografie lag volgens Noordhoek in haar beperking. Kleur moest niet worden gezien als een eigenschap van dingen, maar als iets wat bepaald werd door een moment, afhankelijk van lichtval, atmosfeer of weersomstandigheden. Noordhoek werd eerder aangetrokken door een bepaalde vorm of kleursituatie, dan door een bepaald onderwerp. Het gebruik van kleur in de fotografie moest zinvol zijn en gedoseerd worden gebruikt. “Te veel kleur leidt tot een chaos. Zon is eigenlijk de vijand van de kleurenfotografie”. Hij trachtte grote kleurcontrasten te vermijden en fotografeerde bij voorkeur bij gematigd licht. Om die reden fotografeerde Noordhoek graag ‘s winters, bij storm en bij regen, juist onder omstandigheden waarbij in de natuur weinig kleur te vinden was. “De winter biedt de fotografie bijzondere motieven: het lichte landschap onder een donkere hemel, grafische werkingen van ontbladerde bomen en heldere licht-donker contrasten.”

Om kleurschakeringen te verkrijgen gebruikte hij natuurlijke atmosferen zoals nevel, wolken en dauw als filters. Ook door middel van scherptewisseling vergrootte hij de kleurvariatie. Noordhoek was geneigd om kleuren vooral naar het blauw te vertalen.

Wim Noordhoek onderscheidde een objectief en een subjectief kleurgevoel; namelijk datgeen men waarneemt en dat wat men ervaart bij het zien van kleur. Het is niet verwonderlijk dat Noordhoeks kleuren niet altijd overeenkomen met de werkelijkheid. Als een impressionistisch schilder voelde hij zich vrij om naar eigen voorkeur kleuren om te vormen. Met deze vrije kleurinterpretatie wordt kleur niet zozeer als eigenschap van de dingen, maar als emotiedrager beschouwd.

Al in de tijd dat Wim Noordhoek als graficus werkte, ging zijn voorkeur uit naar landschappelijke thema’s en als fotograaf kwam daar geen verandering in. Zijn landschapfotografie kwam tot stand tijdens talloze reizen naar verschillende landen in Europa.

Bij zijn opvattingen omtrent de compositie in de landschapfotografie nam Noordhoek een tweeledig standpunt in. “Landschapfotografie is het landschap heel laten, waarbij je poogt: enerzijds het landschap te abstraheren, anderzijds het totaal van de functie en ontstaan in beeld te brengen.” Noordhoek liet het landschap in zijn waarde door zo min mogelijk aan het onderwerp te veranderen. Compositorische veranderingen bereikte hij door verandering van kader.

“Uitwerking en versterking van reeds in het landschap aanwezige abstracte elementen” bereikte Noordhoek door het isoleren en van zeer dichtbij fotograferen van representatieve details, zoals bomen, stenen, of waterplassen. Losgemaakt van hun omgeving en onplastisch weergegeven, werden de oorspronkelijke vormen onherkenbaar. Noordhoek fotografeerde ze soms met grote lichtcontrasten waardoor ze een sterk grafisch karakter kregen.

Geometrische motieven en structuren in de natuur werden benadrukt. Door van een bomenrij alleen de in het gelid staande stammen te fotograferen, wist Noordhoek een van nature grillige onderwerp te plaatsen in een evenwichtige compositie.

Op kleine schaal voelde hij zich vrij om veranderingen aan te brengen. Zo componeerde hij met behulp van aangesleept hout, losse stenen en aangetroffen groen vrijelijk stillevens. Wel stelde hij de voorwaarde, dat er een natuurlijke indruk moest blijven bestaan.

De landschapskleurenfoto moest volgens Noordhoek geen reproductie, maar een kleurige expressie van de werkelijkheid zijn. Zijn visie op landschapfotografie is daarmee in wezen impressionistisch van karakter. Naast de hiervoor reeds genoemde vrije kleurinterpretatie dragen ook de lichtbehandeling en Noordhoeks voorliefde voor reflecties hieraan bij.

Tijdens de vele reizen die Noordhoek ondernam, fotografeerde hij behalve landschappen ook architectuur. Hij maakte foto’s van steden en dorpen, gevels en deuren. Ook hierbij had Noordhoek er plezier in om zijn onderwerpen te zoeken in het detail. Losgemaakt van hun omgeving krijgen de architectuurdetails soms een abstracte werking. Dat geldt niet zozeer voor de ramen en deuren die nog als zodanig herkenbaar zijn, maar wel voor de verkleurde plekken op hout- en pleisterwerk. Ook hier zijn de onderwerpen ondergeschikt gemaakt aan de vorm en de kleur.

Steeds stond het esthetisch resultaat voorop. Van tamelijk ongebruikelijke thema’s als ramen en deuren, muren, verveloze raamlijsten, opstapjes, gordijnen, vaasjes en andere schilderachtige elementen wist Noordhoek stillevens te maken.

Kenmerkend voor Noordhoeks architectuurfotografie was de sterke frontaliteit, waardoor een bijna geometrische indeling van het beeldvlak en een eenvoudige, statische compositie ontstond.

Soms poseren bewoners voor het pand, waardoor het geheel wordt verlevendigd, maar door het ontbreken van actie behoudt de foto een beschouwend karakter en werkt als een stilleven.

Noordhoek regisseerde zijn foto’s tot in het detail. Zo zette hij bijvoorbeeld een fiets tegen een gevel, of een kind achter een raam. Het weghalen van storende elementen noemde hij “het uitzuiveren van het beeld”. De mensen op zijn architectuurfoto’s poseren en wachten rustig af totdat de fotograaf zijn werk gedaan heeft. Deze gelatenheid geeft samen met de omstandigheid dat Noordhoek veel in armoedige of vervallen buurten fotografeerde, vaak een melancholieke uitdrukking aan de foto’s.

Wanneer Noordhoek ramen fotografeerde, maakte hij gebruik van de doorzichtige en reflecterende eigenschappen van het glas. Door middel van weerspiegeling of het weergeven van mensen of dingen achter het venster, kreeg de platte compositie toch nog diepte. Noordhoek bereikte een indirecte manier van waarnemen die een zekere intimiteit en tegelijkertijd een zekere afstand schiep. Dit ‘doorzichtige’ fotograferen, werd in de jaren zestig één van Noordhoeks handelsmerken.

Als fotograaf koos Wim Noordhoek ook mensen tot onderwerp van zijn werk. Noordhoeks kinderfotografie behoort tot het meest gepubliceerde deel van zijn oeuvre. Daarnaast maakte Noordhoek talloze foto’s van zigeuners bij wie hij enige tijd leefde. Een groot deel van dit werk bestaat uit portretten. Hij streefde net als August Sander naar een zekere soberheid en isolering van zijn modellen. Hierbij probeerde hij tot een psychologische weergave te komen, óók bij de kinderfotografie. In zijn kinderportretten onderscheidde hij thema’s als ‘de verdroomde wereld’, spel en portretten. Het ‘schattige’ element vermeed hij hierbij niet.

Bij zijn portretfotografie trachtte Noordhoek de onderwerpen volledig te dirigeren. Hij maakte gewoonlijk veel opnamen. Het bijkomende voordeel hiervan was dat zowel de geportretteerde als de fotograaf de gelegenheid kregen vertrouwd te raken met de situatie.

Noordhoek bezat de vaardigheid om mensen te biologeren, om hen bereidwillig te laten poseren. Hij rekende daarbij op de medewerking van zijn model en noemde dat: “Een vorm van loyaliteit”. Hij eigende zich modellen toe en verwachtte daarbij zelfs een zekere dienstbaarheid. Noordhoek erkende dat dit een zekere dictatuur inhield: “Nadat je weet dat je een foto moet maken, komt een vorm van regie daar altijd bij”. De strikte regie leidde tot een passieve pose van de modellen. Vooral bij kinderfotografie veroorzaakte dit nogal eens verstilde, melancholieke beelden. De rust die uit de houdingen spreekt en van nature de kinderen vreemd is, benadrukt dit.

De film De Illusie van Klaas Rusticus die Noordhoeks werkwijze in beeld brengt maakt dit duidelijk: De levendige knaap uit de film is op de foto van Noordhoek veranderd in een peinzende jongen.

Door kinderen te plaatsen voor bouwvallen ontstaat door de combinatie van jeugd en verval een somber geheel. Frontaal gefotografeerd tegen een rustige achtergrond als een gevel of een muur, zijn er weinig afleidende details zodat het model alle aandacht krijgt.

Doordat de mensen niet bij hun dagelijkse bezigheden, in hun gewone doen zijn geportretteerd blijven de foto’s van een beschouwend en afstandelijk karakter.

Bij zijn portretfotografie maakte Noordhoek een creatief gebruik van het licht. Doordat hij bijvoorbeeld gebladerte als lichtfilter gebruikte verkreeg hij een versnipperde lichtval. Door de willekeurige lichtaccenten werd een toevallige lichtval gesuggereerd, wat voorkwam dat het fotoportret te statisch zou worden.

Wim Noordhoeks stillevenfotografie toont een grote variatie aan onderwerpen: kerkhoven, kinderspeelgoed en op het eerste gezicht triviale zaken als afval, gevonden voorwerpen op straat of in de natuur, verdorde bloemen, een dood vogeltje etc. Ook de detailfoto’s van Noordhoeks landschap- en architectuurfotografie kunnen worden beschouwd als stillevens.

Noordhoek onderscheidde het gevonden en het gecomponeerde stilleven, waarbij hij de volgende eisen stelde: Het stilleven moest een thematische samenhang en een schijn van toevalligheid hebben. Ook hier weer componeerde hij zijn onderwerpen. “Een kunstenaar maakt toch ook zijn stillevens”, vond Noordhoek.

Hij genoot van het creatieve element in de fotografie. “Het lekkeropbouwen, het verwijderen van een naar zijn smaak te lichte pluk varens, het bijplanten van wat groen, het is, zegt hij, niet alleen toegestaan, het is noodzakelijk. Zelden zit het ineens goed. En als er niet veranderd moet worden is het dikwijls een kwestie van wachten”.

Noordhoek zag het stilleven als drager van een boodschap. Meermalen koos hij het tijdloze, of de stilte als onderwerp van zijn fotografie. Noordhoek vormde daarmee de reële wereld om in een andere werkelijkheid met een symbolische betekenis.

Hij was gefascineerd door het begrip tijd. Meer dan het vastleggen van het huidige moment alléén, trachtte Noordhoek een monument voor het heden op te richten. In zijn stillevens is het thema vergankelijkheid nadrukkelijk aan de orde. Hij was steeds op zoek naar het tijdloze, ondeelbare moment. Hoewel hij ook foto’s maakte met een documentair karakter was Wim Noordhoek niet geboeid door de reportagefotografie, omdat deze zo tijdelijk is.

Bij zijn poging om zaken van algemeen aanvaarde schoonheid als bloemen en kinderspeelgoed te combineren met een dieper liggende betekenis, riskeerde Noordhoek een overdaad aan sentiment. Noordhoek was van mening dat begrippen als kitsch en sentimentaliteit deel uit maken van het leven en daarom niet vermeden moeten worden. Kitsch heeft te maken met heel eerlijke dingen: “De kitsch in het leven is haast het zout in de pap”. Hij onderscheidde het thema van de “mooie kitsch”: voorwerpen met een overmaat aan gevoelswaarde. Hierbij was zijn streven het onechte zó vorm te geven, dat daaruit een nieuwe werkelijkheid ontstond. Voorbeelden hiervan zijn Noordhoeks foto’s van kinderspeelgoed en grafdecoratie.

Wim Noordhoek hield er niet van om lang in de donkere kamer te werken. Hij zei hierover: “Bij mij ligt de nadruk vooral op het moment dat ik het maak, dat is voor mij een zeer essentieel moment. Ik ben niet een typische technicus die ontzettend graag knoeit en experimenteert”. Toch was Noordhoek ook in de donkere kamer een estheet die een perfecte afdruk wilde maken.

Wim Noordhoek heeft gewerkt met verschillende typen camera’s. In zijn begintijd als fotograaf werkte hij met een oude Ikoflex, een twee-ogige 6×6 camera. In 1966 fotografeerde hij met een Leica, een jaar later met twee kleinbeeldcamera’s, één voor zwart-wit en één voor kleur.

Hij maakte gebruik van drie objectieven, namenlijk een 21 mm groothoekobjectief, een 60 mm makro-Elmarit van Leitz en een 135 mm telelens.

Wanneer hij fotoportretten maakte, gebruikte hij een direct-klaar-camera om zijn modellen te laten wennen aan het fotograferen. Daarna maakte hij de eigenlijke opnamen.

Bij het maken van groepsportretten werkte hij met een draadontspanner, zodat hij alle aandacht kon richten op de compositie van de foto.

Vanaf 1960 onderhield Wim Noordhoek contact met de firma Agfa- Gevaert AG. In ruil voor foto’s bestemd voor reclamedoeleinden ontving hij films en testte hij nieuwe emulsies. Zijn kleurenfoto’s ontstonden in samenwerking met Agfa.

De fotografische verdienste van Wim Noordhoek ligt voor een groot deel in zijn rol als leraar en promotor van de fotografie.

Zijn werk aan de Akademie te Den Bosch, de Volkshochschule te Keulen en de Leidse Universiteit verschafte hem niet alleen een geregelde bron van inkomsten, maar hij had ook plezier in het lesgeven. Zijn eigenzinnige karakter botste nogal eens met de inbreng van de leerlingen. Toch wist hij te bezielen als geen ander.

In de jaren zestig verwierf hij grote aanhang onder de amateurfotografen bij wie hij een ware trend zette met zijn onderwerpkeuze en kleurgebruik. Tevens heeft hij invloed gehad op vakfotografen, doordat hij liet zien dat binnen de vakfotografie naast een traditionele richting ook een vrije, creatieve fotografie kon bestaan.

Documentatie

Primaire bibliografie

(inleiding) Catalogus tent. Fotoprijs Amsterdam 1965, Amsterdam (Stedelijk Museum) 1965, (Catalogus nr. 383).

Wim Noordhoek, in Focus 50 (5 februari 1965) 3, p. 30.

Eva torn Moehlen (tekst), Die Kindernähmaschine. Ein fotographisches Lehrbeispiel, Keulen (Studio DuMont) 1971. (idem: 1981).

Grundlehre der Farbfotografie. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, Düsseldorf/Leverkusen (Wilhelm Knapp Verlag/Agfa-Gevaert AG) 1978, (Nederlandse ed.: Compositie in de kleurenfotografie, Amsterdam 1979).

in Photoblätter:

Wieviel Farbe braucht ein Farbphoto?, 47 (maart/april 1976) 2, p. 74-75 (met foto’s).

Form und Farbe. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, Folge II: Auflicht oder Gegenlicht?, 47 (mei/juni 1976) 3, p. 122-123 (met foto’s).

Form und Farbe. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 47 (juli/augustus 1976) 4, p. 158-159 (met foto’s).

Form und Farbe. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 47 (september/oktober 1976) 5, p. 226-227 (met foto’s).

Die vier Jahreszeiten, 47 (november/december 1976) 6, p. 252-253, 255 (met foto’s).

Parallelen schaffen Ordnung. Form und Farbe: Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 48 (januari/februari 1977) 1, p. 26-27 (met foto’s).

Kontrast im Photo. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 48 (mei/juni 1977) 3, p. 122-123 (met foto’s).

Die Welt von oben. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 48 (september/oktober 1977) 5, p. 230-231 (met foto’s).

Stimmung im Photo. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 48 (november/december 1977) 6, p. 262-265 (met foto’s).

Mit oder ohne Vordergrund? Wim Noordhoek zeigt den Unterschied, 49 (mei/juni 1978) 3, p. 122-123 (met foto’s).

Von oben herab. Die Qual der Wahl des richtigen Standpunkts, 49 (mei/juni 1978) 3, p. 123.

Strukturen im Wasser. Wim Noordhoek zeigt den Unterschied, 49 (juli/augustus Ruderboot. Wim Noordhoek zeigt den Unterschied, 49 (september/oktober 1978) 5, p. 214-215 (met foto’s).

Das Jahr klingt aus. Zwei Fotografen – fünf Sonnenuntergange, 49 (november/december 1978) 6, p. 264-265 (met foto’s).

Wasserrosen. Wim Noordhoek zeigt den Unterschied, 50 (maart/april 1979) 2, p. 62-63 (met foto’s).

Freund Jan. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 50 (mei/juni 1979) 3, p. 122-123 (met foto’s).

Ein Farbhauch, 50 (november/december 1979) 6, p. 242-243 (met foto).

Rhythmus. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 51 (januari/februari 1980) 1, p. 26-27 (met foto’s).

Viadukt. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 51 (maart/april 1980) 2, p. 72-73, 75 (met foto).

Idylle ohne Kitsch. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 51 (mei/juni 1980) 3, p.110-111 (met foto’s).

Links/Rechts. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 51 (juli/augustus 1980) 4, p. 170-171 (met foto’s).

Schnee in der Landschaft. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, 52 (januari/februari 1981) 1, p. 22-23 (niet foto’s).

foto’s in:

Foto 17 (april 1962) 4, p. 169.

Foto 18 (juni 1963) 6, p. 313.

Chromolux Kalender 1964. Farbiger Glanz, Bergisch Gladbach (Zanders Feinpapiere AG) 1963.

Foto 19 (februari 1964) 2, p. 74.

Leica-Fotografie (maart/april 1964) 2), p. 66-67.

Chromolux-Kalender 1968. Glanz der Kindheit, Bergisch Gladbach (Zanders Feinpapiere AG) 1967.

Geertje de Vries, Zigeuners willen gewone mensen zijn, in Libelle 34 (4 maart 1967) 9, p. 104-112.

Kölner Stadt-Anzeiger 23/24 maart 1968.

Photoblätter 42 (januari/februari 1971) 1, omslag.

Libelle (18-24 december 1971) 52 (Kerstnummer), omslag, p. 108-111.

T.F.F. Maandblad voor audio-visuele technieken, (maart 1972) 3, omslag (reclame Agfa- Gevaert).

Photoblätter 43 (november/december 1972) 6, p. 232.

Chromolux-Kalender 1974. Fenster, Bergisch Gladbach (Zanders Feinpapiere AG) 1973.

Photoblätter 46 (januari/februari 1975) 1, p. 15.

Photoblätter 46 (september/oktober 1975) 5, p. 208.

Catalogus 4de Wereldtentoonstelling van de fotografie. De kinderen van deze wereld, Hamburg (Gruner + Jahr AG & Co.) 1977, afb. 281.

DuMont Photokunst-Kalender 1979.

Island, Keulen (DuMont) mei 1978.

DuMont Photokunst-Kalender 1981.

Baume, Keulen (DuMont) 1980.

GKF Fotografen. GKF Fototijdschrift (april 1982)6, p. 24.

Bondsbulletin BNAFV 2 (februari 1983) 1.

Ansichtkaart, Amsterdam (Art Unlimited) 1990.

Secundaire bibliografie

J.J. Hens, Wat ik zag… en hoorde… dat mij trof. Wim Noordhoek, graficus en fotograaf, in Foto 12 (september 1957) 9, p. 357-358.

Auteur onbekend, Een paar prenten uit de toelatingscollecties der eerste kernleden van de Nederlandse Leica Kring, in Foto 15 (februari 1960) 2,p. 68-76.

H. (= Daan Helfferich), Kijken in kleuren, in Foto 15 (oktober 1960) 10, p. 506-511.

Jan Veenhuysen, Wim Noordhoek n.f.k. op toernee met Kijken in kleuren, in Focus 45 (29 oktober 1960) 22, p. 740-741.

H. (= Daan Helfferich), Rondom de jurering voor lid en kernlid van de Nederlandse Leica Kring, in Foto 16 (januari 1961) 1, p. 20-25.

Giel Bakker, En toen ‘ging hij in de kleur’… Het grote avontuur van Wim Noordhoek, in Het Vrije Volk 10 mei 1961.

H. (= Daan Helfferich), 4 Karakters, in Foto 16 (juli 1961) 7, p. 343.

Auteur onbekend, Fotografiek, in Foto 16 (juli 1961) 7, p. 69.

Auteur onbekend, Foto grafiek in Nijmegen, in Foto 16 (augustus 1961) 8, p.417.

D.B. (= Dick Boer), Bijzondere fototentoonstelling in Nijmegen. Schitterend werk van Pan Walther en Wim Noordhoek, in Focus 46 (5 augustus 1961) 16, p. 487.

Dick Boer, Tentoonstelling Pan Walther en Wim Noordhoek in Nijmegen, in Focus 46 (19 augustus 1961) 17, p. 526-528 (met foto’s).

Catalogus tent. Nederlandse Fotografen Kring, Nijmegen (De Waag) 1963.

P.v.d.P., Sublieme foto’s van Noordhoek, in Het Vrije Volk 24 mei 1963.

J.N. van Wessem (samenstelling), Grafiek. Nederlandse grafiek na negentienvijfenveertig, Hilversum (C. de Boer Jr./Paul Brand n.v.) 1964, p. 36a-b.

Catalogus tent. Vijf Gelderse fotografen, Arnhem (Gemeentemuseum Arnhem) 1964 (met foto’s).

Johan Wesselink, Wim Noordhoek: “De vent die kiest, is belangrijk”. Gelderse fotografen in gemeentemuseum, in De Arnhemse Courant 22 december 1964.

H. (= Daan Helfferich), Jaarbijeenkomst en jurering, in Foto 20 (januari 1965) 1, p. 18-21.

H. (= Daan Helfferich), 5 Gelderse fotografen in het Arnhemse Gemeentemuseum, in Foto 20 (januari 1965) 1, p. 41.

Dick Boer, Vijf Gelderse fotografen in Gemeentemuseum Arnhem, in Focus 50 (5 februari 1965) 3, p. 27.

Auteur onbekend, Wedstrijden + tentoonstellingen. Eénmanstentoonstelling Wim Noordhoek in Keulen, in Focus 51 (8 juli 1966) 14, p. 27.

Jan Donia (tekst), Zo wonen fotografen, in Eva. Weekblad voor de vrouw (6 augustus 1966) 32, p. 69-76.

(Folder) Poesie und Realismus, Fotografien von Wim Noordhoek. Ausstellung der Volkshochschule Köln, Keulen (Volkshochschule) 1966.

Catalogus Expositie van leden Nederlandse Fotografen Kring, Apeldoorn (Gemeentelijke van Reekum Galerij) 1966.

Catalogus Photokina 1966. Bilder und Texte, Keulen (Messe- und Ausstellungs Ges.) 1966, p. 44, 48.

F.F. Hazelhoff, De 16 fototentoonstellingen van de Photokina, in Foto 21 (november 1966) 11, p. 506-511.

B., Technisch knap werk in de Van Reekum Galerie. Somberheid overheerst op foto-tentoonstelling, in Nieuwe Apeldoornse Courant 7 december 1966.

dh (= Daan Helfferich), Tentoonstelling werk van leden Nederlandse Fotografen Kring, in Foto 22 (februari 1967) 2, p. 61.

F.F. Hazelhoff, Uit het werk van Wim Noordhoek, in Foto 22 (december 1967) 12, omslag, p. 602-623 (met foto’s).

Catalogus Wim Noordhoek. Fototentoonstelling, Eindhoven (Technische Hogeschool Eindhoven) 1968.

F.F. Hazelhoff, Een foto-reis door Spanje. 1. Het Structuurlandschap, in Foto 23 (december 1968) 12, p. 587-604 (met foto’s).

(Folder) Fotografie elementar in vier Beispielen, Volkshochschule, Keulen 16 september 1968-7 februari 1969.

B.L. (= Bernd Lohse), Die besondere Welt des Wim Noordhoek, in Photoblätter 39 (januari/februari 1968) 1, p. 20-23 (met foto’s).

F.F. Hazelhoff, Een foto-reis door Spanje. 2. Mensen en dorpen, in Foto 24 (januari 1969) 1, 12-29 (met foto’s).

F.F. Hazelhoff, Een foto-reis door Spanje. 3. Bomen, bossen en bergen, in Foto 24 (februari 1969) 2,p. 72-85 (met foto’s).

Auteur onbekend, O diese Schäfchen, in Photoblätter 40 (maart/april 1969) 2, p. 46-47.

Pieter A. Scheen, Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950. M-Z, Den Haag (Kunsthandel Pieter A. Scheen N.V.) 1970, p. 113.

Catalogus Photokina 1970, Keulen (Messe und Ausstellungs-Ges.) 1970, p. 120, 130-132 (met foto’s).

Auteur onbekend, Materie – 4 Meister der asthetischen Fotografie, in Prisma. Zeitschrift für visuelle Kommunikation oktober 1970, p. 444, 446-449 (met foto’s).

Werner Krüger, ‘Asthetik mit der Fotolinse’, Photokina-Bilderschau in Halle 3, in Kölner Stadtanzeiger (6 oktober 1970) 232, p.8.

fh (= Fred Hazelhoff), Photokina 1970. Materie – 4 topfotografen van de esthetische fotografie, in Foto 25 (oktober 1970) 10, p. 496.

H.N., Ein Kind – Ein Jahr – Eine Kamera, in Prisma. Zeitschrift für visuelle Kommunikation (mei 1971) 5, p. 19-23 (met foto’s), (idem Nederlandse vertaling: Wim Noordhoek, in Fototribune 33 (mei 1971) 5, p. 17-21).

John Holler, Wim Noordhoek, in Hasselblad (1971) 3, omslag, p. 1 -13 (met foto’s).

Auteur onbekend, Nichts weiter als eine Nähmaschine, in Photoblätter 42 (mei/juni 1971) 3, p. 114-115.

Bernd Lohse, Zur Farbe die Form… Einige Betrachtungen zum Nutzen des Ferienreisenden, der Bilder schaffen möchte, in Photoblätter 42 (juli/augustus 1971) 1, p. 152-155 (met foto’s).

Jacques Meijer, Wim Noordhoek in zwart/wit, in Fototribune 33 (november 1971) 11, p. 12-17 (met foto’s).

W.K.C. (= W.K. Coumans), Domien van Gent liet fotografie zien, in Foto 27 (januari 1972) 1, p. 57.

(Folder) Foto’s van Wim Noordhoek, Stadhuis, Zaltbommel 9 december 1972-7 januari 1973.

Wolfgang Engelhardt, Schöne schlechte Jahreszeit, in Photoblätter 45 (november/december 1974) 6, p. 240, 242.

Gaby Richter, Matadore der Kamera. Wim Noordhoek, in Color Foto Journal 4 (1 december 1974) 12, p. 56-64 (met foto’s).

Rudolf Smit, Wim Noordhoek. Fotografen en hun werk, in Foto 30 (augustus 1975) 8, omslag, p. 38-49 (met foto’s).

K. Roodenburg, De Cuykse Groep na dertig jaar, Bleiswijk (De Kring) 1976.

Auteur onbekend, Form und Farbe. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, in Photoblätter 47 (maart/april 1976) 2, p. 74-75 (met foto’s), wde, Photoseminar mit Wim Noordhoek, in Photoblätter 47 (juli/augustus 1976) 4, p. 159.

Auteur onbekend, Wim Noordhoek, Ap Sok, Enno Brokke en Jan Gregoor. Expositie over ‘Cuykse Groep’, in De Gelderlander 9 december 1976.

Petr Tausk, Die Geschichte der Fotografie im 20. Jahrhundert. Von der Kunstfotografie bis zum Bildjournalismus, Keulen (DuMont) 1977, p. 256. (Engelse ed.: Photography in the 20th century, Londen (Focal/Hastings House) 1980, na p. 256, p. 275).

Auteur onbekend, Literair Café. Hofleverancier, in Nieuwsbrief van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant 7 december 1977.

Els Barents (red.), Fotografie in Nederland 1940-1975, Den Haag (Staatsuitgeverij) 1978, p. 94 (met foto’s), losse biografie.

Auteur onbekend, Verzaubert durch Schnee und Eis, in Photoblatter 50 (januari/februari 1979) 1, p. 22, 25.

Claus Brockhaus, Wim Noordhoek: De Illusie en het Geschenk, in VPRO-gids (10 t/m 16 maart 1979) 10, omslag, p. 3-5.

Auteur onbekend, Goede documentaire, in De Volkskrant 12 maart 1979.

Auteur onbekend, Zum Titelbild Nach der Ernte, in Photoblatter 50 (september/oktober 1979) 5, omslag, p. 195.

Auteur onbekend, Wim Noordhoek, in Volvo-Journaal voorjaar 1980, omslag, p. 58-59.

Auteur onbekend, Herbst, in Photoblätter 51 (september/oktober 1980) 5, p. 194-195 (met foto).

Auteur onbekend, Nebelwald, in Photoblatter 51 (november/december 1980) 6, p. 242-243 (met foto).

Auteur onbekend, DuMont-Photokunst-Kalender 1981. Zwei Kalender von Wim Noordhoek und Joschik Kerstin, in Photographie kulturell (Das Schweizerische Monatsmagazin) 4 (1980) 9, p. 157.

Auteur onbekend, Zum nebenstehenden Farbfoto von Wim Noordhoek Pastell, in Photoblatter 52 (maart/april 1981) 2, p. 74-75 (met foto).

Auteur onbekend, Beschrijvende fotografie, in Kunstbericht (2-maandelijks informatietijdschrift Kunstcentrum Brabant) 2 (april/mei 1981),p. 1.

Sophie Gobits-Van Beek, Wim Noordhoek; fotograaf van de stilte, in Kunstbeeld 6 (december 1981)3, p. 58-59.

Auteur onbekend, Foto’s van Wim Noordhoek, in Brabants Dagblad 7 december 1983.

Jan Hooimeijer, Tentoonstelling Wim Noordhoek. 4 t/m 22 november, in Zouavenlaan 77 Bulletin 1985.

Nieuws. Cursus Frankrijk, in Foto 40 (4 april 1985)4, p. 16.

Bas Roodnat, Tentoonstelling in Sittard met werk van veertien reizende fotografen. Een nieuwe visie op het onbekende, in NRC Handelsblad 31 juli 1986.

Doris Grootenboer, Fotografen op reis. Gevarieerde expositie in Sittard, in Algemeen Dagblad 8 augustus 1986, p. 6.

Auteur onbekend, Expositie in Kritzraedthuis. Fotografen op reis, in Limburgs Dagblad 8 juli 1986.

Auteur onbekend, Kritzraedthuis, in Maas en Mijn 9 juli 1986.

Willem K. Coumans, Ontdekkings reizigers in Kritzraedthuis. Nederlandse fotografen op reis, in De Limburger 25 juli 1986.

Wim Broekman (eindred.), NAFV 1887-1987. 100 Jaar georganiseerde amateurfotografie. “De fotografie is eene wetenschap, het fotografeeren eene kunst”, Leusden (Uitgeverij Foto) 1987, p. 32, 34.

Petr Tausk, Wim Noordhoek, in Colin Naylor (ed.), Contemporary photographers, Chicago/Londen (St. James Press) 1988, 2de ed., p. 764-765.

Wim Broekman, Wim Noordhoek, in Catalogus tent. 10 jaar Capi-Lux Alblas Prijs, Amsterdam (Capi-Lux Alblas Stichting). 1990, p. 136-149 (met foto’s).

Bodo Rieger (tekst), 30 Jahre Zanders Kalender. Zeugen von Qualitat, Kultur und Zeitgeist, Bergisch Gladbach (Zanders Feinpapiere AG) 1990 (idem Engelse uitg.).

Wim Broekman, Wim Noordhoek retrospectieve expositie, in Foto 45 (juli/augustus 1990) 7/8, p. 47-58 (met foto’s).

Auteur onbekend, Tien jaar Capi-Lux Alblasprijs, in Focus 75 (april 1990) 4, p. 52-53.

Lidmaatschappen

NLK, vanaf 1960.

NFK, vanaf 1961 -1966.

DGPh.

GKf, vanaf ca. 1980-1987.

Onderscheidingen

1963 Gouden medaille, tentoonstelling Lebensfreude …. Lebensfreuden (Photokina), Keulen.

1965 Fotoprijs van Amsterdam.

1967 Meister der Leica, Jaarlijkse Leitzonderscheiding.

1968 Ehrennadel, toegekend door DGPh bij de Photokina, Keulen.

1979 Bekroning van het boek Grundlehre der Farbphotographie. Bildgestaltung mit Wim Noordhoek, Düsseldorf/Leverkusen (Wilhelm Knapp Verlag/Agfa-Gevaert AG) 1978, als beste fotoboek van het jaar.

1981 (4 september) Capi-Lux Alblasprijs 1981.

1983 Prijs van het Gewest Limburg.

Tentoonstellingen

1957 (e) Someren, Wim Noordhoek (fotografie en grafiek).

1961 (g) Nijmegen, De Waag, Fotografiek (tentoonstelling van Wim Noordhoek en Pan Walther).

1961 (g) Amsterdam, Arti et Amicitiae, 20e Internationale Focus Salon.

1962 (g) Amersfoort, De Zonnehof, Nationale en Internationale tentoonstelling ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de Bond van Nederlandsche Amateurfotografen Vereenigingen 1922-1962 (rondreizende tentoonstelling).

1962 (e) Den Bosch, Atelier W. de Greef.

1963 (g) Keulen, Lebensfreude …. Lebensfreuden (Photokina).

1963 (g) Nijmegen, De Waag, Nederlandse Fotografen Kring.

1963 (e) Amsterdam, Bas van Pelt.

1963 (g) Utrecht, Musement.

1963 (e) Den Haag, Bas van Pelt.

1964 (e) Amsterdam, Bas van Pelt.

1964/1965 (g) Arnhem, Gemeentemuseum Arnhem, 5 Gelderse fotografen.

1965 (g) Leiden, Stedelijk Museum De Lakenhal, Fotografie en Wetenschap.

1966 (g) Apeldoorn, Gemeentelijke Van Reekum Galerie, Expositie van leden Nederlandse Fotografen Kring.

1966 (g) Meppel, Hedendaagse Fotografie.

1966 (e) Keulen, Volkshochschule, Poesie und Realismus. Fotografen von Wim Noordhoek.

1966 (g) Keulen, Essays in Farbe (Photokina).

1967 (g) Apeldoorn, Gemeentelijke Van Reekum Galerij, (NFK).

1967 (e) Leiden, Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit Leiden.

1967/1968 (e) Leiden, Stedelijk Museum De Lakenhal, Wim Noordhoek: Foto’s.

1968 (e) Leiden, Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit Leiden.

1968 (e) Eindhoven, Technische Hogeschool, Poëzie en werkelijkheid.

1968/1969 (g) Keulen, Volkshochschule Köln, Fotografie Elementar (Photokina).

1970 (g) Keulen, Photokina.

1972 (g) Den Bosch, Noordbrabants Museum, Keuze ‘7/.

1972/1973 (e) Zaltbommel, Stadhuis, Foto’s van Wim Noordhoek.

1976 (e) Rotterdam, Erasmusuniversiteit (Medische Faculteit).

1976/1977 (g) Bleiswijk, Galerie Kom in de Kring, De Cuykse Groep na dertig jaar.

1977 (g) De Steeg, Kasteel Middachten, De Cuykse Groep na 30jaar.

1977 (g) Cuyk, De Cuykse Groep na 30 jaar.

1977 (g) Hamburg, 4de Wereldtentoonstelling van de fotografie. De kinderen van deze wereld.

1978/1979 (g) Amsterdam, Stedelijk Museum, Fotografie in Nederland 1940-1975.

1981 (e) Amsterdam, Capi-Lux (Basisweg 38), Wim Noordhoek.

1981 (g) Tilburg, Kunstcentrum Brabant, Beschrijvende Fotografie.

1982 (e) Boxtel, Barth Lijsten.

1983 (e) Harderwijk, Catharinakapel, Zie de Mens een serie zwart / wit foto ‘s. De Stilte een serie kleurdrukken.

1983 (e) Uden, De Pronkkamer, Zie de Mens en De Stilte.

1985 (e) Den Bosch, Het centrum voor kunstzinnige vorming Zouavenlaan 77.

1985 (e) Den Haag, Dr. J.W. de Poushal, SER-expositie.

1986 (g) Sittard, Kritzraedthuis, Nederlandsefotografen op reis, een keuze.

1988 (g) Doetinchem, De Gruitpoort Galerij, Visies op Landschap.

1990 (g) Amsterdam, Posthoornkerk, 10 jaar Capi-Lux Alblas Prijs.

1990 (e) Amsterdam, Canon Image Centre, Wim Noordhoek, een overzicht.

Televisieprogramma

1979 (maart) De Illusie. Een programma naar idee van Klaas Rusticus over Wim Noordhoek (VPRO).

Bronnen

Amsterdam, Art Unlimited (documentatie).

Amsterdam, M. Szulc-Krzyzanowski (mondelinge informatie).

Beek, fam. C.W. Broere (mondelinge informatie).

Bemmel, W. Schuwirth (mondelinge informatie en documentatie).

Bergisch Gladbach, Zanders Feinpapiere AG (documentatie).

Brummen, fam. H. Peeters (mondelinge informatie).

Den Bosch, Akademie voor Kunst en Vormgeving (mondelinge informatie en documentatie).

Den Bosch, G. Clement (mondelinge informatie en documentatie).

Den Haag, K. Andrea (mondelinge informatie).

Den Haag, Gemeentearchief.

Den Haag, fam. J. Noordhoek (mondelinge informatie en documentatie).

Garderen, A. Peuchen-Noordhoek (mondelinge informatie en documentatie).

Grave, Streekarchiefdienst (mondelinge informatie en documentatie).

Keulen, DuMont Buchverlag GmbH & Co (documentatie).

Keulen, Volkshochschule Köln (documentatie).

Leiden, Prentenkabinet, bibliotheek en documentatiebestand.

München, Verlag Design + Technik (schriftelijke informatie).

Nijmegen, B. Carmiggelt (mondelinge informatie)

Nijmegen, J. van Halewijn (mondelinge informatie).

Olst, K. Rusticus (mondelinge informatie en documentatie).

Rijswijk, Agfa-Gevaert (mondelinge informatie van F. Hemerik).

Velp, E. Brokke (mondelinge informatie en documentatie).

Wychen, F. Sars (mondelinge informatie).

Zelhem, F. Hazelhoff (mondelinge en schriftelijke informatie).

Collecties

Leiden, Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit Leiden.

Auteursrechten

De auteursrechten op het fotografisch oeuvre van Wim Noordhoek berusten bij het Prentenkabinet van de Rijksuniversiteit Leiden.