Biografie

Beschouwing

Louis Apol was tijdens zijn leven een gezochte, maar ook bekritiseerde landschapsschilder. Het succes viel hem al op zeer jeugdige leeftijd ten deel: als tweeëntwintigjarige kreeg hij zijn eerste gouden medaille voor in Den Haag tentoongesteld werk. Schilderijen als zijn veel geroemde Winter in het Haagsche Bos uit ca. 1875 gaven hem op slag bekendheid als schilder van het winterse landschap. De etsen van C.L. Dake en P.J. Arendszen naar Apols wintergezichten waren geliefde ‘gelegenheidsgeschenken’. Zijn avontuurlijke reis naar Nova Zembla in 1880 gaf hem opnieuw veel publiciteit. Het vroege succes heeft echter ook een enigszins negatieve invloed op Apols ontwikkeling gehad. De kunstcriticus Johan Gram zei over hem in zijn boekje Onze Schilders in Pulchri Studio: „Rijk begaafd als Apol is, geeft hij zonder veel moeite het aanzijn aan tal van bevallige stukjes, die nu en dan ‘le défaut de ses qualités’, zijne te groote gemakkelijkheid in het voortbrengen, door hunne oppervlakkigheid verraden.” Toch heeft Apol, die volgens Gram door zijn modieuze kleding eerder op een saletjonker leek dan op een kunstenaar, kwaliteitswerk geleverd waarmee hij vele onderscheidingen in de wacht sleepte.

Louis Apol heeft niet alleen geschilderd, maar ook gefotografeerd. Hij bedreef deze hobby naar het zich laat aanzien alleen in zijn Gelderse jaren. Een vermelding in het Weekblad voor Fotografie van 1894 maakte niet alleen gewag van zijn functie van jurylid bij een fototentoonstelling, maar ook van zijn status van amateurfotograaf. Belangrijker echter is het concrete bewijs van deze activiteiten van Apol: de in de omgeving van Arnhem gemaakte foto’s.

Deze landschapsopnamen zijn in verschillende seizoenen gemaakt en zijn soms gestoffeerd met mensen. De winterse taferelen overheersen in aantal, zodat Apols voorkeur voor dit genre ook in zijn fotografie waarneembaar is. Op grond van de techniek van de foto’s, de omgeving waarin zij genomen zijn en de kleding van de afgebeelde personen moeten de foto’s gedateerd worden omstreeks 1890. In deze periode woonde Apol in Rheden bij Arnhem. De Veluwezoom was in die tijd een geliefde verblijfplaats voor vele schilders van de Haagse School. De streek werd wel het Nederlandse Barbizon genoemd. Plaatsen als Oosterbeek, Doorwerth en Wolfheze met zijn eeuwenoude, Legendarische Wodanseiken verschaften onder meer de schilders Gerard Bilders, Anton Mauve en Willem Maris motieven voor hun schilderijen. Louis Apol legde een bezoek aan de Wodanseiken fotografisch vast.

In Apols fotonalatenschap zijn enkele familiefoto’s bewaard, onder meer van zijn vrouw en kinderen, die op grond van technische overeenkomsten met de landschapsfoto’s eveneens aan hem toegeschreven kunnen worden. Het zijn spontane, pretentieloze kiekjes, zonder aanwijsbare relatie met zijn schilderkunstig werk.

Louis Apol heeft waarschijnlijk met een platencamera tot het formaat 12×15 cm gefotografeerd. Van zijn glasnegatieven maakte hij directe contactafdrukken op albuminepapier. Dit albuminepapier was over het algemeen zeer dun en krulde gemakkelijk op; daarom plakte men het gewoonlijk op karton. Apol gebruikte hiervoor zeer eenvoudige kartonnetjes, nauwelijks groter dan de foto’s en zonder enige versiering. Hij plakte zijn foto’s op beide kanten en nam niet de moeite om ze netjes af te snijden. Voor het doel dat Apol zich stelde, het fotograferen van sneeuwlandschappen, was het contrastbereik van de fotografische platen in de jaren tachtig eigenlijk niet voldoende. Het is dan ook denkbaar dat Apol, enigszins teleurgesteld over de resultaten, zijn fotografische experimenten niet lang heeft voortgezet.

De wijze van opplakken van zijn foto’s geeft aan dat Apol geen andere bedoelingen met zijn fotografie heeft gehad dan om ze voor eigen genoegen en voor studiedoeleinden te maken en te gebruiken. De diverse verfvlekken en door verf veroorzaakte vingerafdrukken op een aantal foto’s wijzen daar ook op. Zij moeten in Apols atelier gelegen hebben om geraadpleegd te kunnen worden.

Apol schilderde niet letterlijk naar zijn foto’s, maar gebruikte ze ongetwijfeld als geheugensteun. Besneeuwde boomtakken of een paard met kar in verkort perspectief komen bijvoorbeeld op zijn foto’s voor en ook op vele van zijn schilderijen. Exacte overeenkomsten in foto’s en schilderijen zijn niet aan te wijzen, maar wel ligt aan zijn foto’s dezelfde opvatting over vormgeving en lichtbehandeling ten grondslag als aan zijn schilderijen en is dezelfde belangstelling voor (winterse) bosgezichten en landschapsparken aanwezig.

Louis Apol is één van de vele impressionistische schilders die gefascineerd is geraakt door de fotografie. Tonaliteit en lichtbehandeling in de fotografie vormden een studieobject voor zijn schilderkunst. Het is niet waarschijnlijk dat hij als amateurfotograaf ook met zijn fotografie naar buiten trad. Vermeldingen van deelname aan fototentoonstellingen zijn niet gevonden. Evenals de fotografie van schilders als George Breitner, Willem Witsen of Philippe Zilcken, bedoeld voor studie en eigen genoegen, staan Apols foto’s aan de zijlijn van de ontwikkelingen in de Nederlandse fotografie.

Documentatie