Biografie

Beschouwing

Steye Raviez heeft zich specifiek toegelegd op fotojournalistiek. De ogenschijnlijk logische stap van een grafische opleiding naar een baan als grafisch ontwerper bleek voor hem geen juiste keuze te zijn. Hij voelt zich meer tot de fotografie aangetrokken, met name vanwege het snelle resultaat van het medium en de specifieke werkwijze die het vereist: korte momenten van concentratie om een ‘beslissend moment’ vast te leggen. Blijkbaar past deze kenmerkende kant van journalistieke fotografie beter bij Raviez’ instelling dan het werk van een grafisch ontwerper.

Een groot deel van Raviez’ fotografisch oeuvre is in opdracht van HP tot stand gekomen. Zijn vast dienstverband bij dit blad heeft grote invloed gehad op zijn ontwikkeling. In de eerste plaats moest en moet hij in de keuze en uitwerking van zijn onderwerp tot op zekere hoogte rekening houden met de wensen van zijn opdrachtgever, in de tweede plaats is hij – zoals iedere (fotojournalist bij elk blad – sterk afhankelijk van de eindredactie van het blad. In belangrijke mate bepaalt de eindredactie het uiteindelijke beeld door zeggenschap te hebben in de selectie, de beelduitsnede, de uitvergrotingen en het formaat van de te plaatsen foto’s. In de jaren dat Raviez voor de Haagse Post heeft gewerkt, is hij geconfronteerd met diverse redactiewisselingen en daarmee verbandhoudende veranderingen in het fotografiebeleid. Vooral in de eerste helft van de jaren zeventig betekende dat nogal eens dat plaatsruimte voor foto’s werd opgeofferd aan tekstruimte of dat foto’s te veel werden afgesneden of uitvergroot. Pas in 1977 kon Raviez in een fotoserie onder de titel ‘Werk’ een zelfstandige bijdrage aan HP leveren.

De komst van Ron Kaal als eindredacteur bij HP in 1981 betekende een verbetering ten gunste van de fotografie in dat blad. Kaal streeft naar een meer gelijkwaardige relatie tussen tekst en foto en durft foto’s ook groter te presenteren. Bovendien introduceerde hij kleurenfotografie in HP. In zijn beleid krijgen de HP-fotografen Steye Raviez en Ronald Hoeben meer kans om het eigen karakter van hun werk te tonen. De serie ‘Regisseren’ van Raviez, in HP in 1984 gepubliceerd, bestaat uit groot formaat kleurenfoto’s en is evenals ‘Werk’ als een zelfstandige reportage uitgevoerd.

De voornaamste thema’s in de foto’s van Steye Raviez worden bepaald door de politiek en de actualiteit. Portretten van politici in een wat statische pose beheersten in de jaren ’60 nog voornamelijk het algemene beeld van de politiek, ook bij Raviez. In het volgende decennium veranderde het imago van degelijke dames en heren, dat politici graag aan de buitenwereld toonden, in beelden die fotografen van politici wilden laten zien: meer een snapshotvorm van ongeposeerde en daardoor dikwijls niet flatterende fotografie. Raviez’ fotoportretten van kunstenaars, vooral schrijvers, zijn door een grotere betrokkenheid van de fotograaf bij dit onderwerp, aanzienlijk interessanter dan zijn portretten van politici.

Een belangrijk deel van zijn werk bestaat uit reportages van actuele gebeurtenissen. Politieke en maatschappelijke ontwikkelingen en (verstoorde) verhoudingen brengt hij in beeld. Daarbij streeft hij niet naar het ‘moment suprème’, het ene allesomvattende moment, maar maakt een beeldverhaal uit verschillende elkaar aanvullende momenten. Zo presenteert hij zijn reportages in HP, maar ook in zijn fotoboeken.

De wens om een fotoboek te maken leeft bij vele fotografen. Vooral voor fotografen die in hun dagelijks werk gebonden zijn aan opdrachtgevers is het een ‘luxe’ om een fotoboek te kunnen maken volgens eigen selectie- en vormgevingsideeën. Ook Steye Raviez benutte zijn kansen in die richting. Zijn belangrijkste fotoboeken zijn China na Mao uit 1979, De Stadsoorlog, Amsterdam ’80 uit 1981, samen met Ronald Hoeben en Amsterdam De jaren zeventig uit 1983.

Het fotoboek China na Mao is het resultaat van twee reizen door China in 1978 en 1979, na de dood van Mao en de culturele revolutie. De uiterlijke uniformiteit in dat land heeft inmiddels plaats gemaakt voor een meer pluriforme samenleving met grotere vrijheden. Het fotoboek van Raviez toont de voorzichtige politieke en sociale veranderingen en grotere tolerantie, bijvoorbeeld in een foto waarop men een portret van Mao op een muur ziet, grotendeels bedekt door muurkranten met kritische teksten.

In de laatste twee boeken staat Amsterdam, de geboorte- en lange tijd ook woonplaats van Raviez centraal. In zijn opvatting is Amsterdam het centrum van Nederland waar belangrijke gebeurtenissen zelden of nooit aan voorbij gaan en daarom kan een fotograaf in Amsterdam alle motieven vinden die representatief zijn voor de gebeurtenissen in ons land. De Stadsoorlog is een beeldverslag van de rellen in 1980 naar aanleiding van ontruimingen van kraakpanden en de inhuldiging van Beatrix als koningin. Het fotoboek Amsterdam de jaren zeventig begint eindjaren ’60 en besluit met de grote vredesdemonstratie in november 1981. Raviez volgde met zijn camera de vele verschillende groeperingen die zich verzetten tegen de maatschappelijke status quo, zoals kabouters, hippies, krakers en Dolle Mina’s.

Door hun onderwerp plaatsen deze boeken zich in een historisch kader van talrijke fotoboeken over Amsterdam sinds het begin van de jaren ’50. Opvallend is de analogie van de titel Amsterdam De jaren zeventig met die van het fotoboek van de door Raviez (en vele anderen) bewonderde fotograaf Ed van der Elsken over Amsterdam, De jaren vijftig. Met diens gedramatiseerde stijl van fotograferen toont het werk van Raviez overigens weinig overeenkomst.

Het dominante kenmerk in het fotowerk van Raviez is onopgesmukte eenvoud. De inhoud van zijn foto’s, de informatieve boodschap, is van essentieel belang; vormgeving en techniek mogen die op geen enkele manier verdringen. Speciale effecten zoals doordrukken, uitvergroten en extreme standpunten vermijdt hij zoveel mogelijk. Hij gebruikt een kleinbeeldcamera met een 5omm standaardlens en maakt zeer beperkt gebruik van tele- en groothoeklenzen. Tijdens het fotograferen zoekt hij de meest geschikte compositie en bij het afdrukken gebruikt hij het hele negatief. Het kader van de foto wordt dus door de zoeker bepaald en niet in de doka. Hij heeft een voorkeur voor de harmonische verhouding van de ‘gulden snede’, een reeds in de oudheid gebruikt schoonheidsprincipe, waarbij de verdeling van een lijn zodanig is dat het kleinste stuk zich verhoudt tot het grootste als het grootste tot de hele lijn. Dat betekent echter niet dat hij zijn composities tot die verhoudingen forceert. Concentratie op de essentie van het onderwerp is waar het hem omgaat. Verschil in scherptediepte kan hem hierbij wel eens behulpzaam zijn, maar vooral het kiezen van een juist standpunt. In het opzoeken en registreren van acties, een belangrijk onderdeel van het werk van een fotojournalist, heeft de fotograaf nauwelijks gelegenheid om uitgebalanceerde composities te bepalen. Op zo’n moment is het van belang intuïtief te kunnen werken vanuit een geschoolde visie. Voor Raviez was een opleiding tot grafisch ontwerper daarvoor een goede basis.

In de fotografie van Steye Raviez laat diens betrokkenheid bij bepaalde groepen van de samenleving zich niet moeilijk raden. Jonge mensen, van tieners tot en met zijn eigen generatie, vormen voornamelijk het onderwerp van zijn foto’s en dan met name die jonge mensen die strijden voor een vreedzame samenleving, woonruimte voor iedereen en bewegingsvrijheid op vele fronten. Dat Raviez sympathie voelt voor deze idealen laat hij zien door zijn voorkeur voor deze onderwerpen en het standpunt dat hij als fotograaf letterlijk inneemt: hij staat er midden in. Bij het fotograferen van rellen weet hij echter heel knap te voorkomen dat hij de actievoerders of de vertegenwoordigers van het gezag in een verkeerde hoek manoeuvreert; liever probeert hij relaties tussen beide fronten in beelden te vangen. Een milde links geëngageerde visie leest men uit zijn foto’s. Als visuele bijdrage aan de geschiedschrijving in ons land vanaf de vroege jaren ’70 zijn deze foto’s typerende documenten.

Documentatie